Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SŁOWNICTWOOCENIAJĄCEWRECENZJACHLITERACKICH
odorobkuitalencieSłowackiego—woceniestosujesuperlaty-
wizmy:najgenialniejszy,najzuchwalszy—alesąonetylkokontra-
stemdlainnychokreśleńopisującychgasnącytalent.Wykład-
nikiemwartościowaniasąpredykatyimplikującenegatywne
oceny:wygasnąć,sczernieć,zaśniedzieć:
[43][…]zdrugiejstrony,międzytrójcątychpoetówmożenajgenialniej-
szym,alebezkwestiiinajzuchwalszymbyłSłowacki.Zwiekiemmógł
wygasnąćwnimgeniusz,mogłasczerniećizaśniedziećowadiamen-
towaszyba,przezktórąwstukolorowychbarwachwyobraźniwidział
światcały—zostałamudawnazuchwałośćidawnepoczuciesiłwłasnych
(Szkice1,s.212).
WARTOŚĆSPOŁECZNA
Kryteriumużytecznościspołecznejwskazanezostałoprzez
HenrykaSienkiewiczajakokoniecznewoceniewartościdzieła
literackiego.AutorTrylogii,zwłaszczawpoczątkowymokresie
swojejdziałalnościrecenzenckiej,opowiadałsiępostronieuty-
litaryzmu,czylitendencyjnościwliteraturze.Literaturzeprzy-
pisywałobowiązkiobywatelskie,azaklasycznąformęichreali-
zacjiuznawałpowieśćtendencyjną;.Zapozytywnąocenądzieła
przemawiałanietylkoobecnośćtendencji(samleksemtenden-
cjanacechowanybyłpozytywnie),lecztakżesposóbjejrealizacji.
Nośnikamiwartościowaniabyłyprzymiotnikiwartościujące[1],
odsyłającedokategoriimoralnych(szlachetna,użyteczna),lub
jakwcytacie[2]ocenawynikałazporównawczegozestawienia
dwóchkryteriów—społecznegoiartystycznego:
[1]Tendencjajestprzytymszlachetnaiużyteczna,możejaknajlepiej
oddziałaćnamłodegłówkiiserca,celemjejbowiemjestzachęcićdzieci
bogatszychrodzicówdopomaganiadzieciombiedniejszym[…](Szkice
2,s.22).
[2]Codowartościspołecznej,oddajemycałąsprawiedliwośćpomysłowi
autorki.Książkamawartośćspołecznąwiększąniżartystyczną.Pani
Orzeszkowamądrzepostąpiłachłoszczącabsenteizm,próżniactwo,hu-
laszczośćinałogimężczyznwyższejsferyspołecznej,aniedołęstwo,głu-
potęipróżnośćkobiettejżesfery(Szkice1,s.189).
;WięcejnatentematwopracowaniuŻabskiego(1979),zwłaszczawroz-
dzialeII:Funkcjesztukiiliteratury.
—25—
