Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
siępewne,żepominięciuepidemiiświatniebędziejużtakisam,choćnasuwasięwielepytań
ozmiany,którewtedynastąpią.Czyogranicząsięonedosłużbyzdrowia,czyteżbędzietokompletna
przebudowagospodarkiświatowej?Jakzmieniąsięludzieiwięzymiędzynimi?
Trzebajednakpodkreślić,żewspołeczeństwiepowstałowieledziałańocechachpomocyiwsparcia
społecznego.Wnastępnychrozdziałachkoncentrujemysięnaproblematycezdrowia.
Kluczowąrolęwpsychologiizdrowiaodgrywasamopojęciezdrowia.Jednakodpowiedź
napytanie,cotojestzdrowie,niewydajesięaniprosta,anijednoznaczna.Różnesposobyjego
definiowaniaiwspółczesnetendencjeomówionesąwrozdzialetrzecim,awkolejnym–ogólnemodele
zdrowiaijegorozwójwcyklużyciowymczłowieka.
Przełomoweznaczeniewbadaniachnadzdrowiemichorobąodegrałparadygmatsalutogenetyczny.
Jegoistotapoleganaposzukiwaniuczynnikówsprzyjającychrozwojowizdrowiaichroniących
jewszkodliwychokolicznościach.Stanowionniezbędneuzupełnienieklasycznegoparadygmatu
patogenetycznego,ukierunkowanegonaposzukiwanieprzyczynchorób.Modelsalutogenentyczny
przedstawionyjestwrozdzialepiątym,awnastępnychdwóchzaprezentowanouwarunkowaniazdrowia
ichorobyzwiązanezzachowaniem(rozdz.6)orazuwarunkowaniapoznawcze(rozdz.7).
Jednymzpodstawowychzadańpsychologiizdrowiajestdostarczeniepodstawteoretycznychdla
oddziaływańmającychnaceluzachęcanieludzidozachowańsprzyjającychzdrowiuizmianytych,
któresądlaniegoszkodliwe.Obiewspomnianegrupyczynnikówważnychdlazdrowia,czylijego
uwarunkowaniapoznawczeibehawioralne,atakżeczynnikispołeczneisytuacyjneujmowane
sąwpostacizłożonychmodeli,opracowanychwceluwyjaśnianiazachowańzdrowotnychorazich
zmiany.Najbardziejznaneprzykładytakichmodelizostałyprzedstawionewrozdzialeósmym.
Uwzględnionozyskującąwostatnichlatachnaznaczeniuteorięautodeterminacji,pominiętą
wpierwszymwydaniu.
Dwanastępnerozdziałyprezentująogólnekontekstyikoncepcjeteoretyczneopracowaneprzez
psychologówiznajdującezastosowaniewodniesieniudoobszaruzdrowiaichoroby.Przykłademjest
paradygmatstresuiradzeniasobie.Związkipomiędzychorobąastresemsądwustronne.Wydarzenia
stresowemogąprzyczyniaćsiędopowstawaniachorobyiwpływaćnajejprzebieg;zdrugiejstrony
chorobastanowiźródłostresuiuruchamiaprocesradzeniasobieukierunkowanynajegoopanowanie.
Wrozdzialedziewiątymprzedstawionezostałyogólnezagadnieniastresupsychologicznegoiradzenia
sobie,znawiązaniemdoproblemówzdrowotnych.Włączononoweformyradzeniasobieiwwiększym
niżpoprzedniostopniuuwzględnionokorzystnedlaczłowiekaaspektystresu.
Rozdziałdziesiąty,przedstawiającypsychologiczno-społecznykontekstzdrowiaichoroby,jest
przykłademkonsekwentnegotraktowaniatychkluczowychdlapsychologiizdrowiapojęćjako
biegunówtegosamegowymiaru.Ujmującsprawęszerzej,możnapowiedzieć,żejesttopróbasyntezy
paradygmatusalutogenetycznegoipatogenentycznego.Postroniesalutogenezymamytusprzyjające
zdrowiuzasoby,natomiastpostroniepatogenezy–deficytyiczynnikiryzyka.Wobuwypadkach
sątojednaktesamekategorieczynników,tyleżeobiegunowychwłaściwościachzewzględunaskutki
zdrowotne.Przykłademmogąbyćwłaściwościtemperamentusprzyjającezdrowiu,jaknp.niska
reaktywność,anadrugimbiegunie–wysokareaktywność,stanowiącaryzykodlazdrowia.Wrozdziale
tymprzedstawiamynajnowsząwiedzęozasobachtypuresiliencyorazproblemachzwiązanych
zwieloznacznościąiróżnorodnościąbadańwtymzakresie.
Wdalszychrozdziałachkoncentrujemysięnaproblematycechoroby.Wrozdzialejedenastym
przedstawiamynajważniejszekoncepcjepsychologicznewyjaśniającechorobyidysfunkcjesomatyczne.