Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmiotbadańpsychologiiwychowania
Podsumowując,analizarozważańobubada-
czyuświadamia,żekoncentrowalioniuwagęna
innychwswejnaturzezmianachwrozwoju
dzieckaiopisywaliróżne,aleprzenikającesię
mechanizmyrozwojowe.Piagetdążyłgłówniedo
opisaniaporządkuontogenetycznegowkształto-
waniusięstrukturpoznawczych(kolejnośćsta-
diów).Wygotskinatomiastchciałprzedewszyst-
kimpoznaćzakresmodyfikowalnościzmian
wfunkcjonowaniupoznawczym,wynikający
zpodatnościjednostkinaoddziaływaniawycho-
wawcze.Obajjednakzwracaliuwagę,żeobok
zdolnościdouczeniasięrównieważnympoten-
cjałempomyślnegorozwojujestindywidualne
doświadczenie.Jednostkamożedysponować
zdolnościądouczeniasięczyszerzej–jakmówi-
łaswegoczasuTyszkowa(1988)–zdolnościądo
gromadzenia,konstruowaniairekonstruowania
doświadczeńwinterakcjachzeświatem,alegdy
niemaodpowiedniegodoświadczenia–niema
czegokumulować,organizowaćireorganizować.
Wtakichprzypadkachniemaanirozwoju,ani
uczeniasię.
2.5.Przedmiotbadań
psychologiiwychowania
jakostosowanej
psychologiirozwoju
człowieka
Biorącpoduwagęprzedstawionerozważaniana
tematzłożonychidynamicznychrelacjimiędzy
procesamirozwojuorazkształceniaiwychowa-
nia,przyjmujemy,żekluczowedlaprezentowa-
nejpropozycjitraktowaniapsychologiiwycho-
waniajakostosowanejpsychologiirozwoju
człowiekasątrzyzałożenia:1)istotąrozwoju
iwychowanianiejeststan,leczzmiana–brak
zmianoznaczabrakrozwojuibrakwychowania
jednostki;2)podstawowąkategoriąanalizy
zmianjestczas–zdynamicznegopunktuwidze-
niazmianyzachodząwczasieiichpomiarnie
jestmożliwywoderwaniuodupływuczasu;
3)prawarozwojuobejmująwychowanie–zfor-
malnegopunktuwidzeniawychowaniejestczyn-
nikiemrozwoju,któryrównocześniejestcelem
wychowaniajakojednegozobszarówprakty-
kispołecznej.Ostatniezzałożeńukonkretnia
zakrespodjętejdyskusji,sprowadzającjądo
kwestiiprzedmiotubadańizadańpsychologii
wychowawczejwramachpsychologiirozwoju.
2.5.1.Przedmiotizadania
psychologiirozwoju
Najogólniejrzeczujmując,przedmiotembadań
psychologiirozwojuczłowiekajestgenezaprze-
jawówżyciapsychicznego(procesów,funkcji
iczynności).Dojejpodstawowychzadańnależą:
1)opisaniezmian/różnicwewnątrz-imiędzy-
osobniczychzachodzącychwrazupływemczasu;
2)wyjaśnienietychzmian/różnicoraz3)ich
optymalizowaniezpunktuwidzeniawarunków
pomyślnegożyciairozwojuczłowieka(Lerner
iHultsch,1983;MagnussoniStattin,2006).Pierw-
szedwazadania,tj.opisaniezmianrozwojowych
(deskrypcja)iichwyjaśnienie(eksplantacja)nale-
żądobadańpodstawowych.Trzeciezzadań,
tj.optymalizowaniezmianrozwojowych,wiąże
sięzestosowaniemwiedzyorozwojuwróżnych
obszarachpraktykispołecznej(aplikacja).
Ogólniemożemypowiedzieć,żecelembadań
podstawowychjestzdobywanienowejwiedzy
opodstawachzjawiskiobserwowalnychfaktów.
Natomiastcelembadaństosowanychjestposzu-
kiwaniemożliwychzastosowańwynikówbadań
podstawowychlubnowychrozwiązańwosiąga-
niuzałożonychcelówpraktycznych7.
Badaniapodstawowewpsychologiirozwoju
prowadządoformalnychmodeliiteorii,którepo-
zwalająwyjaśnićobserwowanewzoryzmian
izrozumiećzjawiskorozwoju.Wartopodkreślić,
żezwyklemająonededukcyjnycharakterisą
wróżnymstopniuugruntowaneempirycznie8.
Natomiastbadaniastosowanesąmniejsformali-
zowane,mocniejosadzonewokreślonejrzeczy-
wiściipraktycespołecznej,bardziejszczegółowe
iprowadządokoncepcjiteoretycznychwęższego
7Zob.Ustawazdnia15stycznia2015r.ozmianieusta-
wyozasadachfinansowanianaukiorazniektórychinnych
ustaw(Dz.U.z2015r..poz.249).
8Zdaniemniektórychbadaczy,modelerozwojunie
potrzebująfaktów,zwyklesąbowiemuogólnieniemróż-
nychkoncepcjiteoretycznychwyjaśniającychdaneempi-
ryczneosiągniętewdanymobszarzebadań(Miller,1993).
54[[[