Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmiotbadańpsychologiiwychowania
Możnawięcmówićowzajemnychkorzyściach
płynącychzdokonańpsychologiirozwojuiwy-
chowania(zob.Przetacznik-GierowskaiWłodarski,
1998).Wiedzaoefektachkształceniaiprogramów
interwencyjnychstosowanychwpraktycewycho-
wawczejjestpotrzebnawdoskonaleniuogólnej
teoriiibadańnadzjawiskiemrozwoju.Cowięcej,
wiedzaorozwojujestpotrzebnawdoskonaleniu
psychologicznejteoriinauczaniaiwychowania
wpracyzuczniami/wychowankami.
Jednakżewynikidotychczasowychbadańem-
pirycznychnadzwiązkamimiędzykształceniem
iwychowaniemarozwojemwciągużycialudzi
niezawszesąspójneinieprowadządojed-
noznacznychkonkluzji.Przywołanebadania
(tab.2.3.)pokazują,żezbytmałojeszczeonich
wiemy:niepotrafimyjasnookreślićichcharakte-
ruorazwyjaśnićmechanizmu/mechanizmów
współoddziaływanianasiebieprocesówwycho-
wawczychirozwojowych.Niewartowięcsiędzi-
wić,żenapotykamywliteraturzeróżnewyniki
badań,stanowiskaipoglądyróżnychbadaczyna
tematzwiązkówmiędzyprocesamiuczeniasię,
nauczaniaiwychowaniaarozwojemjednostki
orazostosunkachmiędzypsychologiąrozwoju
apsychologiąnazywanątradycyjniewychowaw-
czą.Prowadziłyoneinadalprowadządosporów,
zktórychwielewydajesięwspółcześniepozorne
alboźlesformułowane.
2.4.2.Nauczanieiwychowanie
arozwój
Dopozornychnależyzaliczyćomawianyczęsto
wpolskiejliteraturzespórmiędzyStefanem
SzumanemorazStefanemBaleyemoto,wjakim
zakresiewiedzaorozwojuwyjaśniaprawidłowo-
ścinauczaniaiwychowania(zob.np.Przetacznik-
-GierowskaiWłodarski,1998,t.1,s.12–13).
Ogólnierzeczbiorąc,Szumanopisywałzmiany
rozwojowewposzczególnychokresachrozwoju
dziecizuwzględnieniemkontekstuspecyficznych
dladanegowiekuoddziaływańwychowawczych
(zob.Szuman,1947a,1947b).Baleysugerowałist-
nieniezasadkształceniaiwychowania,których–
jegozdaniem–wynikibadańnadrozwojemnie
wyjaśniająwystarczająco.Podkreślał,żeogólne
prawazachowaniairozwojupowinnyinteresować
psychologięwychowawcząUtylkootyle,oileone
warunkująpewienfenomenwychowawczy.[ś]
punktwyjściapowinienzawszeleżećwdanym
wychowawczymzjawisku”(Baley,1958s.5)5.
Zpunktuwidzeniawspółczesnejwiedzyoroz-
wojuobojemieliracjęwramachzałożeń,jakie
przyjmowali.Jednakżeichpoglądyniesązasadni-
czoprzeciwstawne,raczejsięuzupełniają.Po
pierwsze,zasadnauczaniaiwychowanianie
możnadobrzeopisaćiwyjaśnićwoderwaniuod
zmianrozwojowych:każdyokresżyciairozwoju
jednostkicharakteryzująbowiemspecyficzne
procesyizasadyregulacjijejstosunkówzotocze-
niem.Podrugie,niemożnawszechstronniepo-
znaćrozwojujednostkiwoderwaniuodzłożone-
gosystemujegoróżnorodnychuwarunkowań,
wtymmiędzywielomainnymiodzjawiskwycho-
wawczych.Wynikaztego,żekoncentrowanie
uwaginaprawachrozwojuwposzukiwaniucelów
wychowanialubwwyjaśnianiujegoskutkówjest
taksamonietrafne,jakkoncentrowanieuwagina
uznawanychwpsychologiizaogólneprawidłowo-
ściachuczeniasię,nauczaniaiwychowania.
Procesyrozwojoweiwychowawczecharakte-
ryzujewspółzależność.Nieoznaczatojednak,że
relacjamiędzytymiprocesamimacharaktertoż-
samościowy6.Maonabardziejzłożonycharakter,
nawetgdyzałożymy,żeteoretyczniedająsięone
wyodrębnić.Dająsięopisaćizrozumiećdopie-
rowcałościowymujęciuteoriidynamicznych
systemów(zob.wtymtomierozdz.2.3.3.).Wpo-
dejściutymrozwójiwychowaniemożnapotrak-
towaćjakoczynniki,którewspółoddziaływająna
siebiewielokrotniewczasiewsposóbpowtarzal-
nyjakozmiennezależne/wyjaśniająceinieza-
leżne/wyjaśnianezarazem,zmieniającswójcha-
rakterwróżnychcyklachczasuobserwacji/
badaniaiwzależnościodstopniawzajemnego
dopasowaniamożliwościrozwojowychjednostki
orazekspozycjinasytuacjewychowawcze.
2.4.3.Uczeniesięirozwój
Dopozornychnależytakżezaliczanydofunda-
mentalnychproblemrelacjimiędzyuczeniemsię
5WzwiązkuztymBaleypróbowałstworzyćpodstawy
teoretycznepsychologiiwychowaniajakoodrębnejsub-
dyscyplinybadańpsychologicznych.
6Albo,żemożnamiędzytymiterminamipostawić
znakrówności,tj.że”rozwój=wychowanie”(zob.np.Kaja,
2001,s.30).
52[[[
