Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ujęciastresuwkoncepcjachklasycznychiwspółczesnych
25
podobnyobszarzjawiskokreślanybyłmianemnsytuacjatrudna”.Tadeusz
Tomaszewski(1963,1966,1975)ujmujesytuacjętrudnąwramachogólnej,
opracowanejprzezsiebiepsychologicznejteoriiczłowiekawsytuacji.Punk-
temwyjściarozważańjesttusytuacjanormalna.Charakteryzujesięona
równowagąmiędzywymaganiamiwynikającymizwykonywanychzadań,
strukturączynnościzmierzającychdoichwykonania,warunkami,wjakich
przebiegaaktywnośćicechamipodmiotu.Sytuacjetrudnetotakie,wktó-
rychnastępujenaruszenierównowagiwymienionych,podstawowychele-
mentówkonstytuującychkażdąsytuację.Wtymujęciunaplanpierwszy
wysuwasięwięcmomentzakłóceniarównowagi,aelementy,międzyktórymi
owozakłócenienastępuje,lokowanezarównowczłowiekuwykonującym
czynność,jakiwotoczeniu.Wartododać,żeTomaszewskidoceniaznacze-
niecechindywidualnych,stwierdzając,żesytuacja,którajestnormalnadla
jednegoczłowieka,dlainnegomożetakąniebyć.Wynikatozfaktu,żesy-
tuacjaprzestajebyćnormalnaistajesiętrudna,jeślidochodzidonaruszenia
równowagimiędzyzróżnicowanymiindywidualniemożliwościamipodmio-
tuzjednejstrony,azadaniami,czynnościamiiwarunkamiichwykonywania
zdrugiej.Naprzykład,jeślizadaniepoleganawykonywaniucorazbardziej
skomplikowanychobliczeń,wpewnymmomenciesytuacjastajesiętrudna,
aletylkodlaosóbmniejuzdolnionychmatematycznie.
PodziałsytuacjitrudnychzaproponowanyprzezTomaszewskiegojest
dodziśinteresujący,zwłaszczażeodzwierciedlaówczesnąwiedzęitermino-
logię.tomianowicie:sytuacjedeprywacji,wktórychbrakujewarunków
donormalnegożyciaifunkcjonowania,sytuacjeprzeciążenia,zawierające
zadanialokującesiępodwzględemtrudnościnagranicymożliwościpod-
miotu,sytuacjeutrudnienia,wktórychnastępujezmianapolegającana
pojawieniusięelementówzbędnychlubbrakuelementówpotrzebnych,sytu-
acjekonfliktowe(wrozumieniukonfliktówwewnętrznychwujęciuLewina,
1936,za:Tomaszewski,1975),iwreszcie-sytuacjezagrożenia,wktórych
zwiększasięprawdopodobieństwonaruszeniawartościcenionejprzezpod-
miot.Autorwskazujenapowiązaniawłasnejkoncepcjisytuacjitrudnejzroz-
poczynającymisięwpołowieubiegłegowiekubadaniamipsychologównad
stresem.
WPolscejużwpierwszejpołowielat60.XXwiekurozpoczętopsycho-
logicznebadanianadstresem,nawiązującedobadańświatowych.Ichinicja-
toremiautorytetemwtejdziedziniebyłJanuszReykowskizUniwersytetu
Warszawskiego.Wpierwszejpolskiejmonografiinatentematprzedstawiłon
oryginalną,rozwiniętąkoncepcjęstresupsychologicznego(Reykowski,1966).
Koncepcjatazakorzenionajestwogólnejteoriipsychologicznejiwtradycjipol-
skiejmyślipsychologicznej.Jednocześnienatleówczesnychujęćwliteraturze