Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rewizjaobiegowychpojęćmanipulacji
35
Jeśliwięcmanipulacjęrozumiećalbojakosynonim,albojakobardziej
wyrafinowanąformępodstępu(d’Almeida,2005),towtychobiegowych
ujęciachzakryteriumpodstępnościoddziaływaniauznajesięniesamą
wsobieprzebiegłość,chytrość,umiejętnośćprzechytrzeniainnychlu-
dzi,leczzałożonązgórywyłączniezłowieszcząnaturętejszczególnej
zręczności:intencjęprzechytrzenia,skrytość,wręczspiskowycharakter
działania,złośliwość,działaniewzłejwierzeitp.
Widocznajesttukorelacjacharakterystykzpozoruczystoopisowych
zmoralistycznymstereotypemiuprzedzeniem.Wszakwpotocznymujęciu
człowiekpodstępnyto,jakwiadomo,człowiekzły,czynzaśpodstępny
toalboszachrajstwo,alboniegodziwość,albojednoidrugiezarazem.
Tymczasem,gdybyoderwaćsięodtychnatrętnychiutartychskoja-
rzeń,aprzyjąćdowiadomości,iżpodstępuużywająnietylkozłoczyńcy
iszalbierze,alerównieżopiekunowie,nauczyciele,działaczechary-
tatywni,mówcy,artyści,toprzypomnielibyśmysobie,iżogólniejszy,
opisowyineutralnysensterminuDpodstęp”jestinny.Tenrzeczownik-
jakosynonimsłowaDpodejście”-pochodziodczasownikaDpodejść”,
tzn.zbliżyćsiędokogoś,nawiązaćkontakt,wczymśgoubieclubczymś
zaskoczyć,wciągnąćgowjakąśgrę,którąmylepiejlubwyłącznie
sterujemy.Itylkotyle.Dzisiejszeskojarzeniatojużzawężeniatreści
izakresuterminu,wprowadzonewtrybiedefinicjiperswazyjnych,nie
zaśopisowych.Sątointencjonalnezawężeniapodyktowanepotrzebą
aksjologicznejjednoznacznościipokusąmaksymalnejprostoty,wręcz
oczywistościkryteriówdiagnostycznych-kolidującejednakzezłożo-
nyminiejednokrotniewewnętrzniesprzecznymcharakteremrealnego
zjawiska,jakimjestpodstępnysposóbdziałania.
Utożsamieniemanipulacjizkłamstwemioszustwem
oraznaiwnościąodbiorców
Wwersjinajbardziejpotocznej(obecnejjednakrównieżwpublikacjach
naukowych)stereotypmanipulacjisprowadzasiędogeneralizacjiskrajnej.
Traktujesięmanipulacjęjakosynonimlubwkażdymrazieekwiwalent
kłamstwaalbooszustwa.Tożsamośćmanipulacjizkłamstwem,oszustwem,
