Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rewizjaobiegowychpojęćmanipulacji
33
gowjęzykunaukiiszukaniaokreśleńzastępczych(Fras,1997,s.99;
Kamińska-Szmaj,2004,s.23,25).Gdybytopotraktowaćpoważnie,to
zjęzykanaukspołecznychipolitycznychmusiałobyzniknąćznacznie
więcejDobciążonych”ipotocznienadużywanychterminów,choćbytakich
jakDpropaganda”czyDindoktrynacja”.Rozwiązaniemjestdlabadaczy
nieunikterminologiczny,leczakademickapedanteriapojęciowa.
Stereotypowedefinicjewymagająrewizji
Stereotypowalistawyróżników
Rozdziałtenjestpolemikązestereotypemmanipulacjidominującymwlite-
raturzeprzedmiotu,któremuprzeciwstawiamprojektdefinicjiadekwatnej.
Wobiegowychdefinicjachmanipulacjiregularniepowtarzająsiętesame
kryteriauznawanepowszechniezawyróżnikimanipulacji.Rozpatrywane
zdystansu,tworząpewnąskalękonkretyzacji,awłaściwiecorazdalejidą-
cychzawężeńzakresutegoterminu.Najczęściejsąto-niestety-wyróżniki
wrzeczywistościniespecyficznedlamanipulacji(tzn.cechycharaktery-
stycznetakżedlaniej,aleniewyłączniedlaniej)lubwłaściwejedynie
pewnym,leczniewszystkimodmianommanipulacji.Ogromnawiększość
tychdomniemanychwyróżnikówzwiązanajestwięczezbytwąskimlub
zbytszerokimustaleniemzakresuterminu,aniektóresąwyrazembłędu
wdefinicji,zwanegowlogiceprzesunięciemkategorialnym.
Zlekturytakichdominujących,obiegowychdefinicjiwynikanastępu-
jącykatalogułomnychlubwręczpozornychwyróżnikówmanipulacji:
A.Właściwościzwiązanezeświadomościąadresata/obiektu
oddziaływania:świadomośćirozmyślnośćdziałaniasprawcy
(premedytacja)(Lepa,1997,s.24-25),ukrywaniecelówdziałania,
zamiarów,maskowanielubpozorowanieintencji(Szulczewski,
1984,s.52,58-59;Lepa,1997,s.26),analogicznie:ukrywanie
możliwychskutkówoddziaływania,sugerowanychzachowań,
ukrywaniesamegooddziaływanialubjegorzeczywistegocharak-
teru(przezgrępozorów,mistyfikacje,fasady,deformacjęobrazu
zjawisk)(Grzywa,1997,s.11),nieświadomośćoddziaływaniapo
