Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
źródełobejmujeprzedewszystkimtrzyserieksiągprowadzonychwkancelarii
miasta:księgiradzieckieiławniczeorazalbumcivium.Wysokipoziomsamej
kancelarii,awjakimśstopniutakżepowszechneprzekonaniemieszkańców
ośrodkaoużytecznościprowadzonychprzezniąaktsprawiają,żeźródłate
mająznacznąwartośćpoznawczą.Szczególnieistotnezpunktuwidzeniabadań
nadprzestrzeniąistrukturamispołecznymimiastasąlicznezapiskidotyczące
obrotunieruchomościami.Wzmiankitewdużymstopniurekompensują–
dotkliwywprzypadkubadańtaknadprzestrzenią,jakinadmiejskąspołecz-
nością–niemalzupełnybrakźródełocharakterzepodatkowo-skarbowym.
Zachowanymateriałźródłowywyznaczahoryzontmożliwychdoprze-
prowadzeniabadańnadStarąWarszawąwXVIw.iwskazujejakoszczegól-
nieatrakcyjnetrzykluczowezagadnienia,wktórychściślesplatająsiędwie
wymienionewtytulepracykategorie.Popierwsze,materiałtenpozwalana
zrekonstruowanieprocesurozwojuprzestrzennegomiastawtymokresie,
awięckształtowaniasięgranicterytoriumobjętegomiejskąjurysdykcją
iprzekształceńfunkcjonalnychtegoobszaru,atakżenapoddanieanali-
ziezmianzachodzącychwmiejskiejonomastyce.Podrugie,umożliwiaon
równieżrozpoznaniestrukturyzawodowejStarejWarszawyiokreślenie,jak
rozmieszczenibylinajejterytoriumczłonkowieaktywnychtugrupzawodo-
wych.Wreszciepotrzecie,źródłatepozwalajątakżenabliższeprzyjrzenie
sięgrupienowychobywatelimiasta,awięcnaprzeprowadzeniebadańnie
tylkonadichpochodzeniemczyzróżnicowaniemzawodowym,leczteżnad
sposobemfunkcjonowaniawprzestrzeniwybranegoprzezsiebiemiasta.
Stanzachowaniaźródełmiałrównieżistotnywpływnawyznaczone
ramychronologiczneprowadzonychanaliz.Datępoczątkowątrudnojednak
wskazaćzdużąprecyzją.Kluczowedlabadańnadtopografiąimieszkańcami
obszaruinframurosksięgiławniczezachowałysięod1497r.,zprzerwą
dlalat1555–1562
3
.Zkoleirównoległaseriaksiągradzieckich,wktórej
liczniejwystępująwzmiankinatematterenówprzedmiejskich,rozpoczyna
sięw1493r.isięgapoczątkówXVIIw.4Regularnewpisydoksięgiprzyjęć
3Dwiewcześniejsze,piętnastowieczneksięgiławniczezewzględunauboższyformularz
izdecydowaniewiększąprzypadkowośćwpisówniepozwalająnaprowadzeniepełniejszych
badańnadtopografiąispołeczeństwemmiasta(ArchiwumGłówneAktDawnych(dalej:
AGAD),StaraWarszawa(dalej:SW)525(zlat1427–1453)iSW527(zlat1453–1471),
tapierwszawydanajakoKsięgiławniczeMiastaStarejWarszawyzXVwieku,t.1:Księga
nr525zlat1427-1453,wyd.S.Ehrenkreutz,Warszawa1916[dalej:KŁMSW]).Ichpod-
jęcieumożliwiająnatomiastksięgi:SW528(zlat1497–1511);SW529(zlat1511–1524);
SW530(zlat1524–1535);SW531(zlat1535–1543);SW532(zlat1543–1555);SW533
(zlat1562–1568);SW534(zlat1568–1569,tutakżerejestryszosuzlat1579–1608).Obok
głównejseriiksiągławniczychpojawiająsięuschyłkubadanegookresuwydzielonezniej
księgipoświęconewyłącznietransakcjomnieruchomościami(opisywanejakoactafundorum
resignandorum),pierwszaznichobejmujelata1568–1602(SW541).
4WydanaprzezAdamaWolffaKsięgaradzieckamiastaStarejWarszawy,t.1:1447-1527,
Wrocław1963(dalej:KRMSW)zawiera,oboknajstarszejzachowanejksięgiwpisówrady
