Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
SPRAWCŻOśćMED|ÓW
tychmiastodbijasięnadotyku,smakuiwzroku”
.Zwłaściwąsobieskłonnością
doradykalnychtezpisałwręczozmianiedominującegozmysłu,szczególnąrolę
przywiązując,gdychodziopowstaniepismaidruku,dozastąpieniauchaprzez
oko:twierdził,żepismoalfabetyczneprzeniosłoczłowiekadoświatawizualnego.
Formułowałteżjednakbardziejzniuansowaneopinie,twierdząc,żeflJeślijakaś
technikazostajewyprowadzonaalbozwnętrzadanejkultury,albozzewnątrz
ijeśliwnowysposóbpodkreślaktóryśznaszychzmysłówlubwykazujenadnimi
dominację,tozmieniająsięstosunkimiędzywszystkimizmysłami.Naszeodczucia
niesątakiesame,podobniejaknaszeoczy,uszyiinnezmysły”
.(McLuhan,2001:
168).Każdazmianaśrodowiska(kreowanegoprzezmedia)modyfikujedziałanie
zmysłów,naprzykładichproginatężenia.
Polemizującztąkoncepcją,brytyjskireżyseripisarzJonathanMiller(1974:
101-103)wskazuje,żenieudowodnionoistnieniawpsychiceludzkiejpropor-
cjiarytmetycznej,którarządziilościowąreprezentacjąświadomościkażdegoze
zmysłów,wtensposóbżenadwyżkiodczuciafizycznegotworzącesięwjednym
zmyśleautomatyczniezmniejszająteodczuciawczterechpozostałych.Pogląd
McLuhanapodtrzymujejednakirozwijadeKerckhovedowodzący,żenaszesyste-
myzmysłówsąselektywne:musimymiędzyniedzielićtęilośćenergiipsychicznej,
jakądysponujemy.Skuteczniejpostrzegamy,skupiającsięnawybranymrodzaju
bodźców.Dlategopatrząc,słyszymymniejniżzzamkniętymioczami,np.nie
możemykontrolowaćrównocześniewielukonwersacjinaprzyjęciu.Efektywność
naszychreakcjinaczynnikiśrodowiskowe,warunkującaprzeżycie,jestuzależ-
nionaodwłaściwegodysponowaniaenergiąpsychiczną.Ztegopunktuwidzenia
istotnejestto,żepewnezmysływymagająjejwięcejniżinne.Szczególniewiele
wymagajejwzrok–osiemnaścierazywięcejniżsłuch.Jednakżepostrzeganie
wzrokowejestzarównoszybsze,jakiłatwiejprzyswajalne.Wzrokmatendencję
dowyłączności,skupianianaszejuwagi.Jegorolajednakniebyłazapewnezawsze
takasama–zwiększyłasięwkulturzepismaidruku(piśmiennośćwzmacnia
wzrokowość).Współcześniewierzymyraczejwzrokowiniżsłuchowi,awzrokowcy
flmająskłonnośćdokoncentrowaniauwaginaliniowymporządkuwydarzeń,kon-
wersacjiisytuacji;muszą»zobaczyć,żebyuwierzyć«”
.(deKerckhove,2001:109).
PodobnieI.S.Fiutpisze,zaInnisemiMcLuhanem,żenowetechnologiepre-
ferująpewnezmysły.Dośćdziwniejednakokreślaprzytymsytuacjęwyjściową.
JegozdaniemflKolejnegeneracjemediówwyrwaływrezultacieczłowiekazmi-
tycznejiteokratycznejwspólnotyplemiennej,gdziekomunikowaniebyłosłowo-
-centryczne,ucho-centryczne,aważnymbyłrównieżwnimdotykiwęch,zaśoko
byłonadalszymmiejscuwtychplemiennychinterakcjachspołeczno-komunika-
cyjnych.Dopierowynalezieniepismaijegopochodnychwizualnychspowodowało
oderwaniekomunikacjiodmiejscaiczasuistworzyłoszeregmożliwościagre-
sywnegopodbojuprzestrzeni,wktórymzaczęładominowaćoko-centryczność
iwizualnośćnadpozostałymiwładzamipoznawczymi,atowkolejnychfazach
