Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Analizadyskursuwpostawachspołecznychietykietach
postawąpewnegoczłowiekawobecpewnegoprzedmiotujestogółwzględ-
nietrwałychdyspozycjidoocenianiategoprzedmiotuiemocjonalnegonań
reagowaniaorazewentualnietowarzyszącychtymemocjonalno-oceniającym
dyspozycjomwzględnietrwałychprzekonańonaturzeiwłasnościachtego
przedmiotuiwzględnietrwałychdyspozycjidozachowaniasięwobectego
przedmiotu[Nowak1973:23].
Projektująctędefinicję,StefanNowakakcentowałrolęemocjiiafek-
tywności,czymniejakonawiązywałdorolijęzyka,takjakprzedstawiał
toprzywołanyjużNoamChomsky.Trudnowyobrazićsobiepostawębez
konkretnegoodniesieniawjęzyku,gdyżtoonwarunkujeprocesodnie-
sienia,elementarnyopis.Bezniegopostawyograniczałybysięzapewne
dobardzonaturalistycznegowyrażaniaaprobatybądźrepulsjiwpostaci
prototypowychodruchówwarunkowych.Językzastosowanywpostawie
pozwalanadużobogatsząekspresjęorazelementarnąkategoryzacjęczy
nawetklasyfikacjęzaobserwowanychobiektów.
WedledefinicjiStefanaNowakakluczowewpostawiewydająsiębyć
trwałedyspozycje,którewarunkująpostrzeganieprzedmiotówinadają
imokreślonąrangęważności.Dyspozycjetakiewynikająprzeważnieze
zinternalizowanychnormiwartości,którejednostkanabywawprocesie
socjalizacji.Wdalszejperspektywieocenywynikającezdyspozycjiprze-
kształcająsięwtrwałeprzekonaniadotyczącewybranegoobiektu,które
mogąpozostaćwniezmienionymkształcie.Ideenarzuconezzewnątrz
ipóźniejtraktowanejakowłasnesąwięcpodwalinąwprocesiekształ-
towaniasiępostaw.Odniesieniesiędonichwmomenciedokonywania
rozmaitychwyborówpowodujepoczuciestabilizacjiwpodejmowaniu
ważnychżyciowodecyzji.Dodatkowoniezmiernieistotnajestuczucio-
wareakcjanaprzedmiotpostawy.Chociażjednostkadziała,opierającsię
nazinternalizowanychwiążącychwzorachzachowań,tojednakirracjona-
lizmiafektywnośćniesądokońcawyeliminowane.Współczesnediagno-
zowaniepostawcorazmocniejakcentujerolęludzkiejrefleksyjności.
Językbędzieodgrywałkluczowąrolęwkrystalizacjipostawrównieżze
względunacharakterkulturowegodziedzictwa.Międzygeneracyjnyprze-
kazwartościwpływanakonserwacjęokreślonychdoświadczeńwtzw.pa-
mięcispołecznej,azatemrównieżkulturowychskryptówodniesieńdo
innychjednostek,grupczynawetśrodowiskanaturalnego,religii,techno-
logiiczytakżesystemówspołecznych,cywilizacji,ośrodkówadministra-
cyjnych,wreszciesystemówpaństwowych[por.Mądrzycki1977:137].
33
