Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Psychologiaisztuka–dwiestronymedalu
31
tegodziałania.Liczysiętunietyleobiektywniebadanamecha-
nikazachowań,niemiaryopisu,leczsądywartościujące,nada-
jąceznak,czylisensiznaczenietemu,codziałanieinicjujeipo-
woduje(Łukaszewski,2003).Tesamezachowaniamogąbyć
różnymiuczynkami,wynikającymizróżnychintencji,atesame
uczynkiiintencjemogąmanifestowaćsięróżnymizachowania-
mi.Wtymtrybiepoznawczym,przyjmującymwieloznaczność
relacjimiędzyprzyczynąaskutkiem,eksperymentniewielewno-
si,gdyżnieobejmujewsposóbkontrolowanytrudnomierzalnej
nieoznaczonościludzkichdziałań.
Psychologiapotocznajestnietyleczystąnauką,ilenniesko-
dyfikowanym”,alefunkcjonującymwpowszechnymobiegu
kulturowymkompediumzdroworozsądkowejwiedzyopisowej
zdodaniemocenwartościujących.Ważnącechąnietyletwier-
dzeń,ilestwierdzeńpsychologiipotocznejjestichwalordyspo-
zycjiogólnych,mającychnacelunietylepredykcjęzachowań,
ilekwalifikacjędziałańjużpodjętychlubmającychwłaśniebyć
podejmowanych.Tuwnioskiformułujesięwjęzykuwartości
jakosądykategoryczne,będąceuogólnieniemobserwacji,bez-
pośredniegodoświadczenia,wrażeń,przekonań,poglądówona-
turzeczłowieka,ocenwrównymstopniuracjonalnychiemocjo-
nalnych.Pewienfilozoftwierdził,iżsąonewysnuwanena
podstawiewyczucia;nludzie,którzykierująsięwyczuciemnie
pojmujązgołaprocesurozumowania;chcąodrazuogarnąćrzecz
jednymspojrzenieminiesąprzyzwyczajenidoszukaniazasad”.
Purystównaukowychwpsychologiinaukowej(przyjejdzisiej-
szymstanie)autortegosąduzapewnezakwalifikowałbyjako
tych,którzynprzeciwnie,przyzwyczajenirozumowaćnapodsta-
wiezasad,niepojmujązgołasprawuczucia,szukającwnich
zasadinieumiejącobjąćichjednymrzutem”(Pascal,1977).
Psychologianaukowatraktujetępotocznąniecoprotekcjo-
nalnie,odmawiającjejprawaobywatelstwawświecieczystego
rozumu,nieskalanegouprzedzeniami,sądamiczywogóleod-
niesieniamidojakiegokolwiekinnegoporządkurzeczyniżra-
cjonalny,logicznyobiektywizm.Jednocześniewanaliziemecha-
nikiludzkichzachowańwsposóbniejakopośredniuwzględnia
