Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Fordyzmijegokryzys
19
Krystalizacjaiglobalneupowszechnieniefordowskiegomodelu(paradygmatu)
rozwojubyłyniezwyklezłożone.Zpunktuwidzeniacelówpracyniezbędnejestjednak
przybliżenieichkluczowychwłasności.Wspomnianeinnowacjeorazichkreacyjne
interakcjezówczesnymiodkryciaminaukprzyrodniczychiwynalazkamitechniczny-
mi(natylelicznymi,żeodlat40.mówionoorewolucjinaukowo-technicznej)spowo-
dowały,żewsferzewytwórczościcorazwiększąrolęzaczęłaodgrywaćmasowapro-
dukcjastandardowychwyrobów.Pociągnęłotozasobąznacząceobniżeniekosztów
jednostkowych,acozatymidzie,równieżcenwieluznanychwcześniejinowych
wyrobów.Szybkowykształciłysięliczne,dużeijednorodnerynkiichzbytu,czemu
sprzyjałstałyrozwójiupowszechnianiewykorzystaniaśrodkówtransportuorazkomu-
nikacji.Wieleztychrynkówprzekroczyłogranicerodzimychpaństwiosiągnęłoskalę
międzynarodową.Niejednokrotniemiałotomiejsceprzywsparciuwładzpaństwo-
wychizasprawąprywatnychinwestycjizagranicznych.Wefekciedonienotowanych
dotądrozmiarówwzrosłozapotrzebowanienasurowcenaturalne,przyczymtowarzy-
szyłatemuichwysokadostępnośćprawnaipolitycznaorazwzrastającatechniczna
iekonomiczna.Wskutekwzrostusprzedażyipolitykipłacowejzmierzającejdowzmac-
nianiapopytuwewnętrznegorosłyrealnedochodyludności.Wpołączeniuzespad-
kiemcen,uzyskanymdziękiwielkoseryjnejprodukcji,powodowałotogwałtowny
wzrostkonsumpcji.Szybkoosiągałaonaskalęmasowądlakolejnychdóbriusług,
ajednocześniezrodziłasięiulegałamiędzynarodowemuupowszechnieniukulturatej
konsumpcji.Wfordyzmwbudowanybyłmechanizminflacjipopytu,którypodsycany
przezmasową,zinstytucjonalizowanąnprodukcjęmarzeń”iichdystrybucjęwformie
reklam,ciąglewyprzedzałrzeczywistepotrzeby[Scitovsky1976].Mimodramatycz-
negowzrostuwolumenuwytwórców,nabywcówizawieranychtransakcji,relacjemię-
dzypodmiotamigospodarczymiarynkamizachowałycharakteropisanynagruncie
ekonomiineoklasycznej.Wstrukturzezatrudnieniarósłudziałwąskowyspecjalizowa-
nychpracownikówdługookresowowykonującychrutynoweczynności.Dotyczyłoto
główniepodmiotówgospodarczychocharakterzeprodukcyjnym,alerównieżusługo-
wymihandlowym.Równolegleprzyrastałyzasobyczasuwolnego,jakimidysponowa-
lizatrudnieni,cobyłoniezbędnedoregeneracjisiłpowyczerpującejpracyidoumoż-
liwieniakonsumpcjicorazwiększejilościwytwarzanychwgospodarcedóbriusług.
Następowałaszybkakoncentracjaludnościwmiastach,będącapochodnąprzestrzen-
nejalokacjiprzemysłuorazupowszechnianiasięprzekonańotym,żeżyciewmieście
tonajlepszalubjedynadrogadozaspokojeniaaspiracjispołecznychizawodowych.
Ogólniedominującąrolęwprocesachrozwojuuzyskałyskupioneczynnikimaterialne,
jaksurowceożywioneinieożywione,techniczneśrodkiprodukcjiiniezbędnadoko-
rzystaniaznichprzestrzeń,aprócznichekstensywneformyzatrudnienia1orazkapitał
finansowyumożliwiającywładanietymizasobami.
1Ekstensywneformyzatrudnienianiewykorzystująinierozbudowującałościpotencjałuczłowieka,
naktóryskładająsięnietylkojegosprawnośćfizycznaiumiejętnośćzapamiętywania,alerównieżwiedza,
doświadczenia,konstruktywnaaktywność,twórczainwencja,umiejętnościorganizacyjne,intuicjaitp.In-
tensywnośćwykorzystaniafizycznychipamięciowychzdolnościpracownikówbyławokresiefordyzmu
wysoka.
