Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
41Zob.także:E.Grot,
LudobójstwowPiaśnicyzuwzględnieniemlosówmieszkańców
powiatuwejherowskiego
,w:
Piaśnicaoskarża.Pokłosiekonferencjinaukowej
„Piaś​nica1939-1941”iIVPowiatowo-GminnegoKonkursuFotograficznego
„NekropoliaPiaśnicka”
,red.S.Janke,Wejherowo–Bolszewo2009,s.29
–
49.
42JanDolny,pochodzącyzLubni,pow.Chojnice,zostałaresztowanyjednocześnie
zbliskąmiHelenązBruskich
primovoto
Bałachowską,powojnie
secundovoto
Chomaniową.Obojeniebyliskupieninawłasnymlosie.HelenaChomaniowanie
chciałamówićoswoichdoświadczeniach.Podkreślała,żejestszczęściarą–
przeżyła,podczasgdytysiącewspółwięźniówginęłynajejoczach.Stąduzyskane
wTrzeciejRzeczypospolitejfinansowezadośćuczynieniezfundacjiniemieckiej
przekazałanaFunduszStypendialnyim.KazimierzaSikorskiego,istniejącyprzez
kilkalatprzyInstytucieKaszubskim(ichwspomnieniaukazałysięwtymże
Instytuciepodkoniec2020roku).
43Niezapominamofilmiedokumentalnym
Stutthof,Piaśnica,Szpęgawsk–wołanie
opamięć
JanaButowskiegozGdańska-Brzeźna,stworzonymbezpublicznych
nakładówirekonstrukcjiobrazówzbrodni.Bolejęnatomiastnadtym,żedotąd
MuzeumStutthofiMuzeumMuzeumPiśmiennictwaiMuzykiKaszubsko-Pomorskiej
wWejherowienieopublikowałytomurelacjidotyczącychmarszuśmierci
zebranychprzedwielulatyprzezśp.StefanaFikusazLęborkanatereniejego
rodzinnejparafiiLuzino,wyróżnionejprzezuczestnikówtegowydarzenia.
44KsiądzOlęckizebrałrównieżlicznerelacjewśródparafianizadbałoufundowanie
trwałychznakówpamięci.
45Zob.K.,K.Ciechanowscy,
Tajnadziałalnośćkulturalno-oświatowanaPomorzu
wlatach1939–1945
,Gdańsk1975orazK.Ciechanowski,
Konspiracyjnadziałalność
wzakresieopiekispołecznejnaPomorzuwczasieokupacji
hitlerowskiej
,„UniversitasGedanensis”1998,nr3.Wodniesieniudorodzinnych
relacjipolsko-niemieckichzob.wspomnieniaR.Klebba,
ZKłaninawświat–między
GdańskiemaGdynią.Wspomnienia
,oprac.T.Rembalski,J.Borzyszkowski,wstęp
J.Borzyszkowski,Gdańsk–Gdynia2014.
46Zob.R.Borchers,
Zbrodnienazistowskiewpowieciekościerskimjesienią
1939roku
,„ActaCassubiana”2011,t.13,s.153–178.Zob.także:
Wojna
naKaszubach.Pamięćpolskichiniemieckichświadków
,oprac.R.Borchers,
K.Madoń-Mitzner,Gdańsk2014.
47IchsylwetkiwkilkupublikacjachzaprezentowałniemieckihistorykStefan
Samerski.
48WwyemitowanymprzezTVPHistoriafilmie
Prymasdialogu
ks.abpHenryk
MuszyńskiprzywołałradęznajomegoNiemcaudzielonąjegomatce,adotyczącą
ukrywającegosięojca:„JeśliPaniwie,gdziemążprzebywa,toproszę
mupowiedzieć,bysięnieujawniał”.JednozopowiadańwojennychLecha
Bądkowskiego(atakżeichtom)nositytuł
Wszystkosięliczy
,Wrocław1972.
49G.Jeske,
Aniołztrąbkąiinneopowiadania.Gdańskieobrazypamięci1939–
1945
,tłum.B.Kiebzak,Gdańsk2011.
50W.Jastrzębski,
ZproblematykiniemieckiejlistynarodowejwokręguGdańsk​-Prusy
Zachodniewlatach1941–1945
,„ZeszytyNaukoweUMK.NaukiSpołeczno-
Humanistyczne.Historia”1965,nr1;K.Ciechanowski,
Położenieprawne
ispołeczno-polityczneludnościpolskiejnaPomorzuGdańskimniewpisanej
naniemieckąlistęnarodowościową(1939–1945)
,„ZapiskiHistoryczne”1974,z.1;
L.Jażdżewski,
KaszubiwWehrmachcie1942–1945wświetleźródeł
,„Przegląd
Zachodni”2001,nr1;
PomorzaniewWehrmachcie
,red.J.Sziling,Toruń2012.Zob.
także:B.Szczepuła,
DziadekzWehrmachtu
,Gdańsk2007.Zaperfidięiwredotę
wykorzystaniaprzedkilkunastulatysprawy„dziadkawWehrmachcie”wwalce
politycznejdotądniktnieprzeprosił–anigdańszczan,aniogółurodzinPolaków
doświadczonychtązbrodniąwokresieokupacji!
51Zob.L.Lubecki,
RuchoporunaPomorzuGdańskimwlatach1939–1945
,Gdańsk
1961;K.Ciechanowski,
RuchoporunaPomorzuGdańskim1939–1945
,Warszawa
1972.(Zob.takżeinneichopracowaniaw:C.Obracht-Prondzyński,
Bibliografia
dostudiowaniasprawkaszubsko-pomorskich
,Gdańsk2004).Pamiętamteż
oudzialehistorykówzmuzeumwbadaniachdotyczącychwojnyobronnej
1939rokuiudziałuWojskaPolskiegowIIwojnieświatowejnaróżnychfrontach.