Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Zakreślenieobszarubadawczego
13
Dowyrażeńfunkcyjnychzaliczasięwięcprzyimki,zaimki,spójniki,
partykułyorazinnewyrażenia,któreniemająodniesieniaprzedmio-
towego,alepełniąistotnąfunkcjęwprocesiekonstruowaniazdania
itekstu,atakżesąwykładnikamiichocenyprzezmówiącego.(Mika,
Słoboda2015:11)
Dlamnieszczególnieważnejestwtymcytacieokreślenie„innewyrażenia”,
bootwieraonopolebadawcze,którewydałomisięinteresujące-bezwyraźnych
granic,wymykającesięprecyzyjnymklasyfikacjom,alejednakmająceswojewy-
znaczniki,spełniająceokreślonekryteria-główniesemantyczneifunkcjonalne,
aletakżepragmatyczne.Aprzecieżuznanybadaczjednostekfunkcyjnychtak
skonkludowałjednozeswoichwystąpieńnatematpartykuł:
Wyróżnianieiopisklasleksemów,wtymtakżepartykuł,napodstawie
kryteriówwyłącznieskładniowych(formalnychifunkcjonalnych),bez
powiązaniazmiejscemjednostektychklaswstrukturzesemantycznej
zdaniaiwypowiedzenia,jestprzedsięwzięciembezproduktywnym,któ-
remusizostaćskazanenaniepowodzenie.(Grochowski2009:34)
Itutajpojawiasiędrugieważnekryteriumkoniecznedozarysowaniaterenu
badań,amianowicieczas.Wodniesieniudoprofiluprowadzonychdociekań
bardzoważnejestokreśleniemiejsca,jakiezajmujewnichtakategoria.Wspo-
minałam,żeźródłemmateriałusątekstydawneiwspółczesne,iżeinteresuje
mnieogląddiachroniczny,jednakżewymagatodoprecyzowania.Trzebabo-
wiemzaznaczyć,iżprzezhistorięrozumiemprocesualnekształtowaniesięfaktu
historycznego,anietworzeniekolejnychpłaszczyznsynchronicznych,których
zestawieniedałobyodpowiedźnapytanie,jakkrokpokrokuprzebiegałrozwój,
jakiezmianyzaszływwyodrębnionymobszarzebadawczym.Wydajesię,że
najodpowiedniejszedlatakiegorozumieniahistoriibyłobypojęciepanchronii.
Ponieważjednakniefunkcjonujeonowjęzykoznawstwiejakotermin4,ko-
niecznejestjegouściślenie.Przyjmujębowiem,jakwiększośćbadaczyhistorii,
że„różnicpomiędzysynchroniąidiachroniąniedasięprzedstawićzapomocą
formalnychibinarnychprzeciwstawień”(Łozowski1999:25).Wmoimrozumie-
niupanchroniatoholistycznespojrzenienajęzyk,realizującesięwtakimopisie,
któregocelemniejestprzypisywanieokreślonychzmianokreślonymmomentom
czasowym.Wwieluprzypadkachniedasiętegozrobićiniemapotrzeby,żeby
torobić.Interesujemnienatomiast,jakbyłokiedyś,jakjestdzisiaj,ipróbaodpo-
wiedzinapytanieoto,jakiemechanizmydoprowadziłydozmiany.Wskazanie
mechanizmówniezawszejestmożliwe-wówczasograniczamsiędowskazania
4Nieznaczytooczywiście,żeniewystępujewpracachlingwistycznych,ależebywaróżnie
rozumiany.PiszenatentematszczegółowoPrzemysławŁozowskiwartykulePanchronia,czyli
językoznawstwobezsynchronii(Łozowski1999).
