Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PolskawepoceSzalonegoKróla
suwerennośćizostałyczłonkamiSojuszuPółnocnoatlantyckiegoiUnii
Europejskiej.ZałożonyprzezAmerykanówsystemmiędzynarodowyzoń
stałnazwanyPaxAmericana1.
Wilsonwierzyłgłęboko,żewspólnymwrogiemdemokracjipowinny
byćwszelkieautorytaryzmy,gdyżdemokracjezesobąniewalczą,ajeśli
jużuczestnicząwwojnach,topoto,abyrozszerzyćwładztwosystemów
demokratycznych.Wswoimprzemówieniu2kwietnia1917r.przedpoń
łączonymiizbamiKongresu,uzasadniającwniosekowypowiedzenieprzez
StanyZjednoczonewojnyNiemcom,Wilsonwezwał,abytoniebyła
wojnaznarodemniemieckim.StanyZjednoczonewypowiadaływojnę
autokratyzmomiideikoncertumocarstw(concertofpowers).Pozwycięń
stwieWilsonchciałgozastąpićkoncertemnarzeczpokoju(concertfor
peace):nNiemamyżadnychsporówznarodemniemieckim.Żywimydo
nichwyłącznieuczuciasympatiiiprzyjaźni,ale[ł]wiarygodnysojusz
narzeczpokoju(concertforpeace)nigdyniebędzietrwałybezpartnerń
stwanarodówdemokratycznych.Żadnemuautokratycznemurządowi
niemożnazaufać,żedotrzymazobowiązańtakiegosojuszuibędzieprzeń
strzegałzawartychporozumień.Tomusibyćligahonoru,partnerstwo
przekonań.[ł]Tylkowolnenarodymogąbyćwiernewspólnejsprawie,
dotrzymywaćwspólnychzobowiązańnajejrzecziprzedkładaćinteres
ludzkościnadkażdywąskopojętyintereswłasny”2.
KoncepcjeWilsonabyływielokrotniewyszydzanewliteraturze
ostosunkachmiędzynarodowych.HennyKissingerpoświęciłdużą
częśćswojejpisarskiejaktywnościzwalczaniujegokoncepcji,comożna
wytłumaczyćmiędzyinnymitym,żesambyłzafascynowanypostacią
księciaKlemensaMetternicha,współtwórcyparadygmatunkoncertu
mocarstw”.Napisałnatentematdoktoratizawszebyłzwolennikiem
patrzenianastosunkimiędzynarodoweprzezpryzmattejkoncepcji3.
1
Ohistoriiiewolucjiliberalnegoładuświatowego:G.JohnIkenberry,LiberalLeviathan.TheOrigins,
Crisis,andTransformationoftheAmericanWorldOrder,PrincetonUniversityPress,2012.
2
W
.Wilson,WarMessages,65thCong.,1stSess.SenateDoc.No.5,SerialNo.7264,1917,s.3–8,
www.ourdocuments.gov.IntuicjaWilsona,iżpaństwademokratycznesąmniejskłonnedoangażowań
niasięwkonfliktyzbrojnezinnymidemokracjami,zostałapotwierdzonanaukowodopieropodkoniec
XXw.przezbadaczyprowadzącychstudianadteoriądemokratycznegopokoju.Pionieremtychbadańbył
M.Doyle,Kant,LiberalLegacies,andForeignAffairs,nPhilosophyandPublicAffairs”1983,t.12,nr3,
s.205,207–208.
3
Wystarczysięgnąćpojegonajwiększedziełoliterackie:H.Kissinger,Diplomacy,Simon&Schuster,
1994(wyd.polskie1996).Zob.takżeidem,WorldOrder:ReflectionsontheCharacterofNationsandthe
CourseofHistory,PenguinPress,2015.
8
3(74)2018
