Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1
101
Prawokarne
Pojęcie
Prawokarnetojednazgłównychgałęzisystemuprawnego.Chroniokreślonysy-
stemwartościpreferowanychprzezspołeczeństwo,takichjakżycie,zdrowie,wol
-
ność,mienie,ustanawiajączbiórzachowańzakazanych(inakazanych).Określa
jednocześniesposóbreakcjinaczynprzezniezabroniony,naruszającyporządek
społeczny(por.art.1§2k.k.),określanyjakoprzestępstwo.Reakcjąnapopełnie-
nieprzestępstwajestkara,rozumianajakobezpośredniaiproporcjonalnadole-
gliwośćosobistabędącawyrazempotępieniazachowaniasprawcyprzestępstwa.
Stanowiwtymujęciuformęodpłaty,przestrogiinauki.Wiązaćsiępowinnatakże
zrestytucjąikompensacjąkrzywdypokrzywdzonemu.Wymierzanajestzawsze
wimieniupaństwaprzezwłaściwyorganpaństwowy-sąd.Dorozstrzygnięcia
konfliktuwywołanegoprzestępstwem,stwierdzenianaruszeniazakazówlub
nakazóworazwyznaczeniakonsekwencji(kompensacji,restytucji,kar)dochodzi
nadokładnieokreślonejdrodze-wpostępowaniukarnym.Wymierzenieiwyko-
naniekaryzabezpieczonejestpaństwowymprzymusem.
102
Wartościchronione
Celemprawakarnegojestwięcrozstrzygnięciekonfliktuwywołanegoprzestęp-
stwem,awbliższejperspektywie-ochronaspołeczeństwaprzedprzestępstwami
orazrealizacjakonsekwencjitychnaruszeńzapowiedzianychuprzednioprzezspo-
łeczeństwo.Hierarchiawartościchronionychwprawiekarnympodlegaewolucji
wtokuhistorycznegorozwojuspołeczeństwipaństw.Podobnezjawiskoodnosisię
dokataloguwartościchronionychizakresuochrony.Wistocienajczęściejewolu-
cjapolegajednaknaposzerzeniualbodoprecyzowaniuzakresudóbriwartości
objętychochroną.Znacznierzadszeprzypadkizawężeniapolakryminalizacji,
tj.obejmowaniazakresemdziałanianormysankcjonowanejisankcjonującej.Zja-
wiskotoodebraćmożnaróżnorako.Możebyćtowyrazprzekonaniaoskuteczności
instrumentówprawakarnegowzapewnieniuspokojuspołecznegoijegoefektyw-
nościwrozstrzyganiukonfliktów.Ztegopowodustanowićbędzienajczęściejpierw-
szywybórspołeczeństwa.Przyczynąmożebyćjednaktakżeatrakcyjnośćprawa
karnegowynikającazdolegliwościjegoinstrumentów.Wybórwynikawówczasnie
tylezefektywności,ilezpodatnościnainstrumentalnewykorzystanie.
103
Dolegliwośćprawakarnego
Prawokarne,celemzapewnieniaefektywnościwrozstrzyganiukonfliktów,przy-
muszeniadoposłuszeństwalubukarania,dysponujedolegliwymiinstrumentami
PAWEłWilińSki
25