Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UniwersytetGdański
Scenariuszwewspółczesnymsystemieprodukcjifilmów
dokumentalnychwPolsce
1.Scenariuszfilmudokumentalnego–uwagiogólne
Kwestiascenariuszydofilmudokumentalnegozawszebyła
czymśkłopotliwym.Oddziesięciolecitrwaspóroto,czynależy
jepisaćiczysłowo„scenariusz”,zakładającepodobieństwo
dopowszechnieznanejformyscenariuszafabularnego,jestwogóle
namiejscu.Argumenty,jakiewtymsporzepadają,sądobrze
znane.Zjednejwięcstronyprzeciwnicypisaniascenariuszy
wfilmiedokumentalnymużywajądwóchpodstawowych
argumentów,któremożnanazwaćargumentaminiemożliwości
iszkodliwości.Zgodniezargumentemniemożliwościscenariusza
filmudokumentalnegopoprostuniedasięnapisać,ponieważnie
jesteśmywstanieprzewidzieć,cosięwydarzyprzedkamerą.
Realizacjafilmudokumentalnegopoleganaoddaniugłosusamej
rzeczywistości,podążaniuzanią,niezaś–jakwwypadkufabuły
–wymyślaniu,planowaniujej.Dlategoscenariuszafilmu
dokumentalnegoniesposóbnapisać.Argumentszkodliwości
wistociejestwzmocnieniemargumentuniemożliwości,awśród
jegowyznawcówznajdziemyprominentnychprzedstawicielikina
bezpośredniego,takichjakFrederickWisemanczyAlbertMaysles.
Utrzymująoni,żepisaniescenariuszafilmudokumentalnego
rzeczywiściejestnietylkoniemożliwe,alenawetwręczszkodliwe,
oznaczabowiemmaterializacjęiuprawomocnienieczegoś,
cofilmowcybezpośrednizwalczalizewszystkichsił,awięctzw.
koncepcjiwstępnej(
preconception
).Filmowieckierującysię
„prekoncepcją”stawia,zdaniemzwolennikówtejorientacji,swój
poglądnarzeczywistośćprzedsamąrzeczywistością,coznaczy,
żemiastsięwniąwsłuchiwaćczynizniejnarzędzieswojego
wywodu,świadomielubnieświadomiewychwytujączniej
teelementy,którejegopoglądpotwierdzają.Zamiastsię
narzeczywistośćmaksymalnieotworzyć,niejakowsłuchaćsię
wnią,dopuścićjądogłosu,przychodzinaplanzgotowąkoncepcją,
interpretacją,wizjątejrzeczywistości.Zresztą,owaniechęć
filmowcówbezpośrednichsięgaładalej,obejmowałarównieżfazę
dokumentacji.Klasykamerykańskiegokinabezpośredniego
–Wiseman,realizujący,jakwiadomo,filmyoamerykańskich
instytucjach,mawiał,żeprzedzdjęciamizjawiasięnamiejscu
filmowanianakilkagodzin,żebypoczućjegoatmosferęipoznać
jegopodstawowątopografię,poczymprzezkilkatygodnifilmuje
iprzezkilkanaściemiesięcymontuje.Wielufilmowców
