Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Polskapolitykaspołecznapo1945roku(IIIetap)
57
społecznastanowiącanośnikjakiegokolwiekpostępunawsi.Wieś,pozornie
wzmocnionaprzezreformęrolną,stałasięniebawemmiejscemprzymusowej
kolektywizacji(państwowegospodarstwarolne,PGR)orazwprowadzaniaobo-
wiązkowychdostaw.Przeprowadzonotakżenacjonalizacjęprzemysłuihandlu.
Wtensposóbzlikwidowanoinnągrupęspołeczną-polskikapitał,rodzącysię
ipróbującyprzedwojnąkonkurowaćwEuropie.Monopolizacjaprzemysłu,han-
dluifinansówdoprowadziładocentralnegosterowaniagospodarką.Zmieniając
podprzymusemustrójinrezygnując”zplanuMarshalla,Polskautraciławięzi
gospodarczezZachodem,ekonomicznieuzależniłasięodZSRR.
Nowysposóbzarządzaniagospodarką-głębokozmieniającstrukturęspo-
łeczną(zlikwidowanezostałyklasyposiadające)-niezlikwidowałnierówności
społecznych,aleutrwaliłjewinnysposób.Powstałydysproporcjemiędzymia-
stemawsią,skutkującemasowymimigracjamizapracądomiast.Rozwijałysię
przywilejenomenklaturyiniektórychgrupzawodowychzwiązanychzprzemy-
słemciężkim.Wyrazemprzywilejówwsocjalizmiebyły-współcześniestop-
niowozapominane-imienneprzydziały:mieszkań,samochodów,telewizorów,
pralekczylodówek.Korzystałyznichprzedewszystkimuprzywilejowanegrupy
społeczne.
Niebezznaczeniadlatłapolitycznegoczasupowojennegobyłaideologiczna
wojnazKościołemkatolickim,odpokoleńtraktowanymprzezPolakówjako
ostojanarodowegoduchaitożsamości.Wojnatamiałaswojeetapyitrwała
praktycznie-zróżnymnatężeniem-do1989roku.
Monopoltotalitarnejwładzystałsiędlaniejpułapką.Musiałaonalawirować
pomiędzydoktrynalnymioczekiwaniamiMoskwyarosnącymiroszczeniami
własnychobywateli.OkresPRLtoczascyklicznychprzesileń,którychgłównym
źródłembyłysprawybytowe.Obywatelskieprotestywlatach1956,1970,1976czy
1980przypominająnamoproblemachzaopatrzeniowych,niedoborachżywności
ipróbachpodwyżekcen,którewtedywystępowaływgospodarce.
Wokresiesocjalizmurealnegodokonałsięrównieżpostępspołeczny-wszcze-
gólnościzlikwidowanoanalfabetyzm,zrównanoprawapracownikówfizycznych
iumysłowych(kodekspracyz1974roku),udałosiętakżezasadniczozmienić
strukturęspołeczno-ekonomicznąludności.Urbanizacja-procesprzemieszcza-
nialudzizewsidomiast-oznaczałabowiemawanschłopstwa.Okressocjalizmu
pokazałwszakżepaternalistyczneobliczetotalitarnejwładzy-głównegopraco-
dawcydlamilionówludzi.Państwomusiałosiębezpośredniotroszczyćoswoich
obywateli,bowiemokoło1950rokuzlikwidowałoonosiećorganizacjispołecznych.
Paternalizmmonopartyjnegopaństwaodebrałwolnośćinicjatywynaszczeblach
samorządulokalnegoizawodowego.Ludziezwracaliswojeoczekiwaniainadzie-
jekuwszechwładnemupaństwu.Tworzyłsięmechanizmadresowanychdoniego
roszczeń,którychniebyłoonowstanieudźwignąć.Powstaływ1980rokuruch
Solidarnościukazałsłabośćtakpomyślanegoirealizowanegoustroju.
