Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rzeczyiSłowa
|
29
własnymiwytworami,wktórejstająsięonesiłąobcą,działającą
wbrewjegowoli,toszczególnymjegoprzypadkiemjestalienacja
językajakośrodkakomunikacji:WWokreślonychsytuacjachjęzyk
nietylko«usamodzielniasię»,leczzaczynapanowaćnadczłowie-
kiemwpostaci«tyraniisłów»,którenarzucająmuniezgodne
zobiektywnąrzeczywistościąjejodbiciemyślowe,wszczególno-
ścigdyzesłowemłącząsięprzekazywaneprzezotoczeniestereo-
typy”
13
.Obrazowooalienacjijęzykajakoszczególnymiczęstym
przypadkuwyobcowaniapisałtakżeErichFromm.WszkicuMarx9s
ConceptofManstwierdzał:WPośródwieluformalienacjinajczęst-
sząjestalienacjawjęzyku.Kiedywyrażamuczuciezapomocąsło-
wa,powiedzmy,kiedymówię«kochamcię»,słowowskazujena
rzeczywistość,któraistniejewemnie,nasiłęmojejmiłości.Słowo
«miłość»mabyćsymbolemfaktumiłości,alejaktylkozostajewy-
powiedziane,zaczynażyćwłasnymżyciem,stajesięrzeczywi-
stością.Ulegamiluzji,żewypowiedzianesłowojestekwiwalentem
doświadczeniaibardzoszybkowypowiadającje,nieodczuwamni-
czegopozaideąmiłości,którąsłowowyraża.Alienacjajęzykauka-
zujecałązłożonośćalienacji.Językjestjednymznajcenniejszych
osiągnięćczłowieka;unikaniealienacjiprzezzamilknięciebyło-
byniemądre,poprostunależyzawszepamiętaćogroźbiewypo-
wiadanegosłowa,żezastąpionożywedoświadczenie.Tasama
prawdadotyczywszystkichosiągnięćczłowieka:idei,sztuki,każ-
degoprzedmiotuwykonanegoludzkąręką.Sąwytworamiczłowie-
ka,sąwżyciupomocne,alekażdyznichjesttakżepułapką,po-
kusą,bypomylićżyciezrzeczami,doświadczeniezartefaktami,
uczuciazkapitulacjąipoddaniem”14.
Ideanieadekwatnościjęzykadorzeczywistościleżytakżeupod-
stawogólnejdefinicjiliteraturyisztukiformułowanejprzezGeor-
ge’aSteinera,którypostrzegajejakoWmaksymalizacjęseman-
tycznejniewspółmiernościwodniesieniudoformalnychśrodków
ekspresji”.Ponieważznaczonezawszewykraczapozaznaczące,
wielośćznaczeńWjestwykładniąwszelkiegomożliwegosensu,za-
korzenionegopoprzezinterakcjędwóchwolności:wolnościtekstu,
wruchuprzezczas,iwolnościodbiorcy”15.
Relacja,którąSteinernazywaWprzymierzemmiędzysłowem
aprzedmiotem”,racjonalnezałożenie,żerzeczywistośćmaswoje
