Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Podstawypenologii.Teoriakary
Howarda,inspirowanegoprzesłaniemchrześcijańskim,iJeremy’egoBenthama,
czołowegoprzedstawicielautylitaryzmu.WedługSparksa,wXXwiekupeno-
logiazajmowałasięzjednejstronybadaniemróżnychskutkówspołecznych
odmiennychformorganizacyjnychkary,zdrugiejzaśanalizowaławewnętrzne
mechanizmywymiarusprawiedliwościwsprawachkarnych,wtymzasady
organizacyjneformkarykryminalnej,wszczególnościwięzienia.Wpierwszym
ujęciupenologiazbliżasięczęstodofilozofiikary,aodróżniająodniejwyraźne
powiązanierefleksjizwynikamibadańempirycznych.Wtymdrugimnatomiast
podejściuzbliżasiędoanglosaskiegonurtusocjologicznychCriminalJustice
Studies,awięcpoczęściobejmujeswoimzakresembadaniaprowadzone
wPolscewramachnaukpenitencjarnych.RichardSparkspodkreśla,żepeno-
logiahistoryczniebyłazawszenastawionanareformywymiarusprawiedliwoś-
ci,dostarczaładziałaniomreformatorskimuzasadnieńocharakterzeideowym,
częstoutopijnym,którepóźniejbyływeryfikowaneizmienianewpraktyce.Jak
podkreślaSparks,trudnozrozumiećsenswieluprogramówreformwięziennych,
rozwiązańztakróżnychsfer,jakarchitekturazakładukarnegoczyorganizacja
służbmedyczno-psychologicznychiustaleniedietyskazanychbezodniesienia
rozważańdoszerszegokontekstuideowo-teoretycznegozwiązanegozokreśloną
penologią.Wtymujęciusłowonpenologia”oznaczałobywięcnietyledyscyp-
linęnaukową,ilezespółogólnychzałożeńteoretycznychifilozoficznychna
tematkarykryminalnej,będącychpodstawą(niezawszeexpliciteprzedstawio-
ną)określonychformorganizacyjnychkarykryminalnej.Sparkspodkreśla,że
pewnezahamowanierozwojupenologiiwdrugiejpołowieXXwiekubyłozwią-
zanezzałamaniemsięparadygmatupozytywistycznegoikryzysemprzekonania
onaukowejihumanitarnejsensownościpolitykikryminalnej.Jednakjaktoza
DavidemGarlandemokreślaR.Sparksnkryzyswspółczesnejpenologii”niejest
stanempożądanyminiemożnazwolnićludzizajmującychsięwymiarem
sprawiedliwościkarnejzodpowiedzialnościzamarazmintelektualnyzachodniej
politykikryminalnej.Przecieżludzienaukinietylkoopisująpolitykękrymi-
nalną,aletakżejąwspółtworząilegitymizują.
ZdaniemDavidaGarlanda,penologiawXIXwiekubyłainnąnazwąnauki
penitencjarnej
42.Wedługniego,penologiazajmujesięprzedewszystkimwe-
wnętrznymiproblemamifunkcjonowaniawymiarusprawiedliwościwsprawach
karnych,socjologiakarynatomiast,dzielączniąprzedmiotzainteresowania,
karęjakoinstytucjęizjawiskospołecznerozpatrujewszerszymkontekście
społecznymikulturowym.Garlandpostrzegawięcnaukępenologicznąjako
bardziejpraktyczną,zorientowanąnadostarczaniewiedzyteoretycznejpozwa-
lającejnarefleksjęnatematfunkcjonowaniasystemuinstytucjikarnych,pod-
czasgdysocjologiastanowidlaniejmetanaukę,pozwalającąnawłączenie
studiównatematkarydoszerszejdziedzinybadańwspółczesnegospołeczeń-
stwa.ZdaniemGarlanda,współczesnapenologia,rozumianajakonaukaoogól-
11111
42Por.:DavidGarland,PunishmentandModernSociety.AStudyinSocialTheory,Oxford
1991,s.10.
