Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1.
PODSTAWOWEPOJĘCIAIPRZEDMIOTEKONOMII
konsumpcji),apodmiotemwłasnościsąnietyleosobyprawne,ileraczejkonkretnilu-
dzie,tzn.pojedynczeosoby,rodziny,grupyosób,społecznościlokalne,społeczeństwo
jakocałość.
Analizującrzeczywistośćspołeczno-gospodarczą,przypisujemyzwykletakiemu
przedmiotowi(obiektowi)własności,jaknp.krzesło,jakościowoinneznaczenieniż
takiemuobiektowi,jaknp.fabrykamebli,arównocześnienietraktujemytakichosób
prawnychjakprzedsiębiorstwo,państwo,gminaczyuniwersytetjakorzeczywistych
podmiotówwłasnościwsensieekonomicznym.Mówiąc,żepewnerzeczy(np.czynniki
produkcji)należądoprzedsiębiorstwaczypaństwa,odpowiadamyjedynienapytanie,
ktojestichwłaścicielemformalnoprawnym.Abyodpowiedziećnapytanie,ktojestich
właścicielemwsensieekonomicznym,musimywskazaćkonkretnychludzi,którzyczer-
piąkorzyści(np.dochody)ztytułuposiadaniaiużytkowaniatychrzeczyorazdecydu-
jąosposobachiformachichwykorzystania.Zpunktuwidzeniaanalizyekonomicznej
rozróżnieniemiędzypodmiotemwłasnościwsensieformalnoprawnymapodmiotem
własnościwsensieekonomicznymmaistotneznaczenie.Wpierwszymprzypadkudo-
wiadujemysiębowiemjedynie,ktojestwłaścicielemdanegoobiektu(tzn.ktokorzysta
zniegoirozporządzanim)wświetleistniejącegowdanymkrajustanuprawnego,od-
zwierciedlonegonp.wustawachinormachprawnychniższegorzędu,awdrugim,kto
jesttymwłaścicielemrzeczywiście,tzn.ktownajwiększymstopniukorzystaztegoobiek-
tuimanajwiększyudziałwdecydowaniuonim.Przyrozstrzyganiuproblemównatury
prawnejustalenieformalnoprawnegowłaścicieladanegoobiektumożebyćcałkowicie
wystarczające.Naprzykładwystarczastwierdzenie,żewłaścicielempewnychobiektówsą
takieosobyprawne,jakpaństwoczyprzedsiębiorstwo.Przyrozstrzyganiuproblemówna-
turyekonomicznejkoniecznejestjednakmaksymalniewyraźneoddzielenieunormowań
prawnychregulującychdanąrzeczywistośćodsamejrzeczywistości.Jużpotoczne
doświadczeniedostarczalicznychprzykładówrozmijaniasięprawazrzeczywistością.
Jeśliekonomiamadostarczaćprawdziwejwiedzyorzeczywistościgospodarczej,tomusi
tegotypukwestieizjawiskapoddawaćsystematycznejanalizie.
Przykłademtegomożebyćanalizastosunkówwłasnościowychwdużymprzedsię-
biorstwieprzemysłowym,któremaformalnystatusjednoosobowejspółkiSkarbuPań-
stwa.Załóżmy,żeprzedsiębiorstwotoodkilkulatjestdeficytowe(nieosiągazysku),
niepłaciczęścipodatków,anawetskładekdoZakładuUbezpieczeńSpołecznych.Nie
regulujeteżczęścizobowiązańwobecdostawcówsurowcówiniespłacakredytówzaciąg-
niętychwbanku(np.państwowym).Zewzględunadużąsiłępolitycznąkilkutysięcznej
załogipaństwotolerujetenstan,anawetumarzaczęść(lubcałość)niespłaconychwe
właściwymterminiezobowiązańprzedsiębiorstwa.Załoganiedopuszczadorealizacjiza-
leceńMinistraSkarbuPaństwa,którydomagasięradykalnegoobniżeniazatrudnienia,
ograniczeniatempawzrostupłac,zwiększenianakładównamodernizację,przeprowa-
dzeniaprywatyzacjiwedługkoncepcjizaproponowanejprzezministerstwo.Wsensie
ekonomicznymtakieprzedsiębiorstwojestwłasnościązatrudnionychwnimpracowni-
ków,aniepaństwa.Sytuacjezbliżonedoprzedstawionychpowyżejzdarzająsięwrze-
czywistości.WPolscedotyczytonp.kopalniwęglakamiennego,awcześniejbyłotak
wdużychstoczniach.
35