Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Rozdział1.Pojęcieprawa
filozoficznoprawnejrozpoczniemyjednakodopisuprawajakoformybytuwujęciu
prawno-naturalnym,choć-wnaszejocenie-dladoktrynyprawnejmaonoraczej
znaczeniehistorycznewzględemujęciaprawajakozjawiskakulturowegozncentralną”
postaciąkreowaniajegosamegoprzezczłowieka.
2.Naturajakoźródłoprawaijegotreści
Wliteraturzeprzedmiotuteoriiifilozofiiprawawielowiekowątradycjęmatzw.ontolo-
giczneujęcieźródłaprawaijegotreści,czyliwyprowadzaniepowinnościokreślonego
postępowaniaczłowiekaztego,cojest,czylizbytu.Chodzizarównoosamfenomen
prawa,jakiotreściposzczególnychjegonorm.Takieujęcienormatywnościsięgajuż
starożytności.Wszkolestoickiejprzyjmowano,żewszechświatjestprzenikniętyboskim
tchnieniem(pneuma),azatemkażdarzecz,któradoniegoprzynależy,jestdoskonale
uporządkowana.Celemczłowieka,którytakżestanowijegoelement,jestżyciezgodne
zjegonaturą,gdyżspołeczeństwemrównieżrządząprawamająceswojeźródłownaturze
wszechświata.Zadaniemczłowiekajestodkrywanietychprawiżyciezgodniezokre-
ślonymiprzeznieobowiązkami.Innymisłowy,istniejepewienobszarrzeczywistości,
wktórymobowiązkiiuprawnieniadanesąnamnzgóry”-światpowinnościprawa
natury.Człowiekniejesttwórcątychnorm,aleconajwyżejjedynieichodkrywcąina-
śladowcą.Takąkoncepcjęprawanazywasięprawemnaturylubprawemnaturalnym.
Wniektórychnurtachtradycjiprawnonaturalnychnaturajestrozumianajakojedna,
obejmującazarównoporządekprzyrody,jakistosunkówspołecznych,winnychodróż-
niasięteporządki,zaznaczając,żewtymdrugimchodzionaturęrozumianąetycznie
-budujemytymsamymróżnekoncepcjeprawnonaturalne.Wówczasużywanejestdla
tychkoncepcjiokreśleniekoncepcjiprawnonaturalnych.
Wtakrozumianymuzasadnieniuprawamożemywskazaćdwietradycje:religijną
inaturalistyczną.
Wkażdejtradycjireligijnejpojawiasięodniesienieczłowiekadoczegośpozanim,co
jestdoskonałe,idealne,perfekcyjne,pierwotnewzględemniegoinieosiągalne,czylido
boskości.Religiawswympostępowaniuuzasadniającymsięgadotranscendensu(do
tego,connazewnątrz”).Mamytuoczywiścienamyśligłówniewielkiereligiemonote-
istyczne(judaizm,chrześcijaństwoiislam),którewypracowałybardzowyrafinowany
aparatpojęciowyznaczelnąjegoideąjedynegoBoga-Stwórcy.
Wtradycjinaturalistycznejistnienieprawaiuzasadnieniejegotreściwyprowadza
sięznaturyświata(porządkuwszechświata),naturyczłowieka,któremuprzynależą
niezbywalneprawa(prawodożyciaczyprawodowolności,samorozwojuitp.,które
obecnienależądoogromnegokataloguprawczłowieka).
