Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
siębiorstwa.Istniałanatomiastreglamentacjaniektórychdziedzinbankowości;
przezpewienczaspróbowanonawetograniczyćgórnąwysokośćstopyprocen-
towejkredytu,warunkiwymianywalutetc.Przedsiębiorstwabankowo-handlowe
miałyzwyklecharakterrodzinny(lubspółekcywilnych)iwodróżnieniuodwielu
krajówzachodnichniebyłopolskichspółekakcyjnych.
Pierwszenowoczesnepolskiebanki,koncentrującesięnadziałalności
typowobankowej,powstałynapoczątkuXIXwieku.Największymbyłdziałający
od1828rokupotężnyBankPolski,którypełniłrównocześnierolębanku
centralnegoKrólestwaKongresowegoibankukomercyjnego.Wartopamiętać,
żebankicentralnebyływówczasspółkamiprywatnymi,wktórychskarbpaństwa
byłjednymzudziałowców
4
.
BankPolskizajmowałsięemisjąpieniądza,aletakże–prowadziłzakrojoną
naszerokąskalędziałalnośćkredytowąipełniłinnefunkcjebankukomercyj-
nego.Równocześniedziałałokilkatzw.
,,domówbankowych’’,zktórych
największybyłwłasnościąznanejpostaci–LeopoldaKronenberga.Oprócznich
wPolscepracowałyteżlicznetzw.kantory,udzielającekredytów,zajmującesię
wymianąwalut,skupemweksli.Nadzórnadpowstającymsystemembankowym
sprawowałMinisterPrzychodówiSkarbuKrólestwaKongresowego.
WlatachsześćdziesiątychXIXwieku,wwynikuklęskipowstaniastycz-
niowego,zlikwidowanoautonomięKrólestwaKongresowego.IstnienieBanku
Polskiegostałosięniewygodnedlawładzcarskichiw1870rokubanktenzostał
poddanylikwidacji(włączonogodoBankuRosji)
5
.ObszarKrólestwaKon-
gresowegoznalazłsięwstrefiestopniowokształtującegosięrosyjskiegosystemu
bankowego.Podobniebyłonaterenachzaborupruskiegoiaustriackiego,na
którychpowstającepolskiebankistanowiłyczęśćsystemówbankowychtych
państw.
Po1870rokubankinaziemiachpolskichrozwijałysięwsposóbdwutorowy.
Powstawaływzględniedużebankikomercyjne,zajmującesięzarównoudziela-
niemkredytów,jakidziałalnościąinwestycyjną;szczególneznaczeniemiały
rozmaiteoperacjezwiązanezbudowąsiecikolejowej.Równocześnieszybko
rozwijałasięsiećbardzomałychbanków,działającychnabazielokalnej–byłyto
główniebankispółdzielcze,samopomocoweikomunalne.Przezbankisamopo-
mocowerozumiemytulokalnebankizakładaneprzezosobynależącedotych
samychlubzbliżonychgrupzawodowych,np.kupców,rolników,rzemieślników.
Podobnie,jaktomamiejscejeszczeobecniewinnychkrajach(np.wNie-
mczech),znacznaczęśćznichnienosiłanazwybanku,leczinną–np.kasy(Kasa
Rzemiosła,KasaKomunalna,KasaKredytowaetc).
Rozwójkapitalizmustworzyłkorzystnewarunkidlapolskichbanków.
NajwiększemożliwościistniaływdawnymKrólestwieKongresowym,gdzie
4
WwielukrajachzachodnichsytuacjatakautrzymałasięprawiedopołowyXXwieku;
francuskibankcentralny–BanquedeFrance–zostałznacjonalizowanydopierow1945r.,aBank
ofEngland–w1946r.
5
ProceslikwidacjiBankuPolskiegotrwałdo1885r.
18
