Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI
I.1.PiśmiennictwokosmograficzneXIIiXIIIw.orazjego
główniprzedstawiciele
WiekiXIIiXIIIstanowiłyjużdlacywilizacjiislamuokresschyłkowy.Złożyłosię
natowieleprzyczyn,wśródktórychlicznenajazdyzzewnątrz,wewnętrznanie-
stabilnośćpolityczna,narastającekonfliktyetniczneorazstopniowyupadekżycia
gospodarczegoodegrałyniepośledniąrolę.Czasyupadkunieodznaczałysięzre-
gułyrozkwitemoryginalnejtwórczościnaukowejczyliterackiej,towarzyszyłoim
raczejdążeniedoskodyfikowania,utrwaleniaizachowaniadlaprzyszłychpokoleń
dotychczasowegodorobkukulturowego.Oczywiściepojawialisięjeszczewybitni
pisarzewnoszącynowąioryginalnąjakość,atakżedepczącywszechwładniepanu-
jącą„zasadęautorytetu”jaknp.historykIbnal-At̠tr
2
naprzełomieXIIiXIIIw.,
czyIbnaldn
3
podkoniecXIVinapoczątkuXVw.Zdrugiejstronynp.Ignatij
J.Kračkovskijprzyznaje,żekosmografowiebylinietylkokompilatorami,aletak-
że„wielkimimistrzamisyntezy”
4
.Możnateżzaryzykowaćtwierdzenie,żewen-
cyklopedyzmieXIIw.inastępnychpołączyłysiędwanurtydziałalnościelitinte-
lektualnychimperiumarabsko-muzułmańskiego:literaturaadabowa
5
oraznauka
wścisłymtegosłowaznaczeniu(‘ilm).
2
Abal-Hasan‘AltibnMuhammadibnMuhammadlub‘Ali'Izzad-Dtnibnal-At̠tr
al-Ğazart(1160-1232/1233)wybitnyarabskihistoryk,genealogorazbiograf.Naszcze-
gólnąuwagęzasługujejegodziełoKitóbal-kómilftat-ta’rtb(Księgapełna/doskonałana
temathistorii;Ibnal-Atr,Al-Kómilftat-ta’rtb,Bayrt1996;idem,Al-Kómilftat-
ta’rtb,red.C.J.Tornberg,Leiden-Uppsala1851-1876),doprowadzonaodstworzenia
światado1230r.,stanowiącajedynepozaAl-MuqaddimapióraIbnaldnadziełomu-
zułmańskiegośredniowieczadążącedokrytycznegoobiektywizmuwopisiedziejów.
3
AbZayd‘Abdar-RahmanibnMuhammadibnaldnWaltad-Dtnal-Haramt
al-Išbtliyyi(1332-1406)arabskihistorykuznawanyrównieżzaprekursorawspółczesnej
socjologii,ekonomiiorazhistoriografii.JegonajbardziejznanedziełoAl-Muqaddima(Pro-
legomena)stanowiszczytoweosiągnięciehistoriografiiarabskiej.
4
I.J.Kračkovskij,Izobrannyjesočinienia,Moskwa-Leningrad1957,t.4,s.359.
5
Natematadabuorazjegozwiązkówzencyklopedyzmempor.:J.Danecki,Lite-
raturaikulturawimperiumkalifów,Warszawa1982,s.84.
9