Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałII.PoprzednicyAdamaSmitha
47
spełniatakąsamąfunkcjęjakkrążeniekrwiworganizmieludzkim.Stanowiniezbędne
nodżywienie”dlagospodarkiispołeczeństwa.
Zewzględunato,żetworzenieprawdziwegobogactwajestwłaściwetylkorolnictwu,nie
znajdujeuzasadnieniaopodatkowanieprzemysłuihandlu.Niepowstajetambowiem
produktczysty.Rzemieślnicyiproducenci,gdyopodatkowani,wliczająpodatki
wkosztyprodukcji,atoprowadzidopodniesieniapoziomucen.Skoroproduktczysty
powstajewyłączniewrolnictwie,topowinienistniećtylkojedenpodatekpobierany
ztegorodzajudziałalności.
DlategoF
.Quesnayopowiadasięzakoncepcjąpodatkujedynego,którąznaczniewcześ-
niejweFrancji,napoczątkuXVIIIw.,sformułowałS.deVauban.Odrzucalicznepodatki
bezpośrednieipropagujeopodatkowanienuźródła”powstawaniaczystegodochodu,
awięcwrolnictwie.Podatekjedyny,zdaniemF.Quesnaya,powinienbyćpłacony
zdochoduosiągniętegozesprzedażyplonów.Koncepcjapodatkujedynegojestjedno-
cześnieopowiedzeniemsięzaformąopodatkowaniabezpośredniego,którąF.Quesnay
aprobowałtakżedlatego,żejegozdaniempodatkitenieprzerzucalne15.
Dlafizjokratówoczywistebyło,żewdziedzinieopodatkowanianależyprzyjąćrozwią-
zanie,zgodniezktórympodatekpowinienpochodzićjedynieztegoźródła,któredaje
przychody.Skoroźródłemtymjestwyłącznieziemia,tozinnychźródełnależyzrezyg-
nować,gdyżprowadzitodozaciemnieniaobrazuobciążeńpodatkowych.Fizjokraci
niedostrzegalibądźteżniechcieliuznaćfaktu,żepracatworzydochód(bogactwo)
niezależnieodtego,gdziejestwykonywana,aniejedyniewrolnictwie.
Koncepcjapodatkujedynegozostałazweryfikowananegatywnieprzezpraktykężycia
gospodarczego.K.FriedrichvonBadenkazałwswoimksięstwiewprowadzićpodatek
jedyny,alepo4latachmusiałgoznieść,albowiemnietylkoobniżyłysiędochodypo-
datkowe,lecztakżespadłacenaziemi.
Ideapodatkujedynego,pozornietakoderwanegoodracjonalnychzałożeń,niemawy-
łącznieaspektuhistorycznego.Cojakiśczaswzmodyfikowanejwersjiodżywa.Wyraźne
jejodbiciemożnaznaleźćwreformieamerykańskiegosystemupodatkowegoz1986r.
Podstawowympodatkiemwtejreformiebyłpodatekdochodowy,któryzuwagina
swojezałożeniaikonstrukcjęprzejmowałfunkcjępodatkujedynego.
15
Tokrozumowaniazarysowanejprzezfizjokratówteoriiprzerzucaniapodatkujestbardzoczytelny;
jeżeliopodatkujesięprodukcjęrolniczą,towówczaswłaścicieleziemscybędąmusielizadowolićsięmniej-
szymdochodemnetto.Przytakichzałożeniachwyraźnierysująsięjeszczedwawnioski:popierwsze,koszty
utrzymaniapaństwaspadajątylkonajednąklasę(właścicieliziemskich),apodrugie,klasadzierżawców
iklasyprzemysłowcóworazrzemieślnikówzostajązwolnionezobowiązkówpodatkowych.