Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kompendiumpoświęconegoówczesnejkulturzejidysz.
Donotyjestdołączonywycinekzreporterskimiszkicami
znędzarskichBałut,opublikowanymiprzezZelkowiczawłódzkiej
gazecie„NajerFolksblat”z3lutego1928roku7.Ponieważredaktor
leksykonuprosiłautorówoprzesłaniekopiiwszystkich
opublikowanychtekstów,atychdoroku1928Zelkowicznapisałjuż
conajmniejkilkanaście,należyprzypuszczać,żeresztaprzekazanych
materiałówzaginęławczasiewojny.Prawdopodobniehasło
mupoświęconemiałosięukazaćwplanowanymsuplemencie
doleksykonu,któryniestetynigdyniezostałogłoszonydrukiem8.
Wobectegoniepublikowanedotejporyosobisteświadectwoautora
„Zdziennika”stanowiwyjątkowocennydokument,równieżztego
powodu,żepozwalaweryfikowaćinformacjenatematZelkowicza
zawartewpowojennymLeksikonfundernajerjidiszerliteratur
[Leksykonnowejżydowskiejliteratury]9,którydodziśpozostaje
podstawowymźródłeminformacjidlabadaczyliteraturyihistorii
kulturyjidysz.
DziękizestawieniuarchiwalnejnotyihasłazLeksikonfundernajer
jidiszerliteraturwiadomo,żeJózefZelkowiczurodziłsię
wpodłódzkimKonstantynowieniew1897roku,jakpodajeautorjego
biogramuChaimLejbFuks,ale„międzyrokiem1898
a1900”10.Rozpiętośćrocznychdatnarodzin,choćwtymwypadku
zaskakującoduża,pojawiasięwwieluosobistychzapisachżydowskich
twórców11.Fuks,którynietylkomiałdostępdokorespondencji
Rejzena,lecztakżeznałZelkowiczaprzedwojną,zapewnepostanowił
wybraćpierwszązdat(1898),alesięwjejzapisiepomylił.Zwykłym
błędemczyprzeoczeniemniemożnajużjednaknazwaćlakonicznego
sformułowania„zajmowałsięhandlemwBłaszkach”,wktórymFuks
streściłlosypisarzazczasupierwszejwojnyświatowej12.Wnocie
znajdującejsięwYIVOwyraźniebowiemczytamy,żejuż
w1914roku„ojcieczostałzupełniezrujnowany,coodbiłosię
namłodymJ[ózefie]Zelkowiczutaksilnie,żeniechciałsiedzieć
nagarnuszkurodzica,którywówczassamniemiałcojeść.Zabrałsię
podówczasmłody,15-czy16-letni,Zelkowiczdoszmuglowania.
AkiedyNiemcyzarekwirowalimucałytowar,ruszyłpieszo
doBłaszek”13.ChaimLejbFuksświadomieprzeinaczyłinformację
