Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Prawnycharakternieprawidłowegodepozytupieniężnego
Krótkomówiąc,spostrzeżono,żeci,którzyotrzymująpieniądzewdepo-
zyt,mająpokusę,byużyćichdowłasnychcelów
.Zaznaczonotowprostwin-
nymmiejscukodeksuJustyniana(Novellae,ConstitutioLXXXVIII,podko-
niecrozdziałupierwszego),gdziepodkreślasiętakżeznaczenieodpowiedniej
penalizacjitegotypudziałańitonietylkopoprzezuznaniedepozytariusza
winnymkradzieży
,lecztakżenałożenienaniegoobowiązkuwypłatyodsetek,
dziękiczemuDwobawieprzeztymikarami,ludzieprzestanąwykorzystywać
depozytywnieodpowiedni,lekkomyślnyinierozsądnysposób”46.
Rzymscyjuryścistwierdzili,żegdydepozytariuszniemożespełnićzobo-
wiązanianatychmiastowegozwrotutantundem,nietylkojestbezsprzecz-
niewinnyuprzedniodokonanejkradzieży
,lecztakżeodpowiedzialnyza
wypłatęodsetek.StądPapinianstwierdza(D
.16,3,25,1):
Ten,ktozłożoneusiebiedozwrotutantundemniezapieczętowane
pieniądze,wykorzystujedlawłasnejkorzyści,powinienzostaćska-
zanywyrokiemnawypłatęodsetekwsytuacjiopóźnieniazwrotude-
pozytu47.[tłum.WS-P]
Tacałkowicieusprawiedliwionazasadaobowiązujewprzypadkutak
zwanegodepositumconfessatum–dokładniejprzeanalizujemywnastępnym
rozdziale–któryumożliwiłunikaniekanonicznegozakazupobieraniapro-
centuprzezuznaniefaktycznejpożyczki(czykontraktumutuum)zadepozyt
nieprawidłowy
.CelowoopóźnianowypłatęDdepozytu”,couzasadniałowy-
płatęodsetek.Jeślitekontraktyuznanobyodpoczątkuiotwarciezakontrakt
pożyczki(mutuum),towświetleprawakanonicznegobyłybynielegalne.
Otym,żerzymscyjuryścizdawalisobiesprawęzfundamentalnejróż-
nicymiędzykontraktempożyczki(mutuum)apieniężnymdepozytemnie-
prawidłowym,świadcząteżmiędzyinnyminastępującefragmentyDige-
stów:D
.16,3,26(Paulus),D
.12,1,9,9(Ulpian)orazD
.12,1,10(Ulpian).
Jednakżenajdobitniejinajbardziejszczegółowoujmujetozagadnienie
UlpianwD
.42,5,24,2,stwierdzającwprost,żeDpożyczaćtojedno,ade-
ponowaćtodrugie”.Otóż:
gdyzasobybankierazostałyrozdysponowane,asprawyludziuprzy-
wilejowanychzałatwione,ważniejszapowinnabyćsprawatych,któ-
rzyzdeponowalipieniądzewbanku(zaporęczeniempublicznym).
Niemniejjednakci,którymbankwypłaciłoprocentowanieodzde-
46DUthoctimorestultorumsimuletperversorummaligneversandicursumindepo-
sitionibushominescessent”(CorpusIurisCivilis,t.3,s.426).Jesttooczywiste,awdal-
szejczęścizajmiemysiębardziejszczegółowozagadnieniem,októrymbyłajużmowa,
mianowicietym,żedepozytariuszewsposóbwadliwyużywająpowierzonychimprzez
deponentówpieniędzy
.
47DQuipecuniamapudsenonobsignatam,'uttantundemredderet',depositamad
ususpropiosconvertit,postmoraminusurasquoqueiudiciodepositicondemnandus
est”(CorpusIurisCivilis,t.1,s.246).
