Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Częśćpierwsza:Rzeczyimarzeniaskamandrytów
sąrzeczy?Wiernie,wiarygodnie,precyzyjnie,dokładnie,obrazowo,
łudząco,identycznieitp.Większośćokreśleńzawierasugestię,że
procesprzedstawianiaprzedmiotuwliteraturzepoleganaodzwier-
ciedleniu,odbiciu,odwzorowaniu,imitacji.Jegoistotąjestzatemna-
śladowanie.
Nicdziwnego,takisposóbrozumowaniagłębokoosadzonyjest
wtradycjieuropejskiej.Początkikoncepcjimimesissięgająarchaicz-
nejepokifilozofiigreckiej.PlatoniArystotelesrozbudowali,spre-
cyzowaliiwysubtelnilitękategorię.Jedenpotraktowałjąnieufnie,
częstowręcznegatywnie,drugizpełnąafirmacją.
Platona—mówiąckrótko—interesujeprawdapojmowana
etycznieiidealistycznie.Prawdatkwiwideach,aniewrzeczach.
Czymżesąpoetyckieimalarskienaśladowaniarzeczy?Cieniemcie-
ni.Dobitniepokazujetosłynnaanalizałóżkaijegoautorów:flte
łóżkasąjakośtrzy:jednoto,którejestwistocierzeczy;mogliby-
śmypowiedzieć,żebógjezrobił[…]adrugieto,którestolarz[…]
itrzecie,któremalarz”(Państwo,595b-o).Bógzostajeuznanyza
właściwegofltwórcę”,stolarzzaflwykonawcę”.Malarz(podobnie
poeta)jesttylkoflnaśladowcą”,któryskupiającsięnatym,cowidzi,
niedotykaprawdy.
Platonizmprzyczyniłsiędodeprecjacjimaterialnegowymia-
rurzeczywistościiosłabiłprezentacyjneorazopisowetendencje
wsztuce.Alerównocześniezawdzięczamymuimpulshermeneu-
tyczny,którykazałwprzedmiocieszukaćjegoniewidzialnej,utajo-
nej,transcendentnejtajemnicy.
OdmienneperspektywyotwieraArystotelesowskakoncepcjami-
mesis.
Sztukapoetycka,jaksięzdaje,swepowstaniezawdzięcza
główniedwuprzyczynomtkwiącymgłębokownaturzeludzkiej.
Instynktnaśladowczyjestbowiemprzyrodzonyludziomoddzie-
ciństwaitymwłaśnieczłowiekróżnisięodinnychzwierząt,że
jestistotąnajbardziejzdolnądonaśladowania.Przeznaśladowanie
zdobywapodstawyswejwiedzy,adziełasztuknaśladowczych
sprawiająmuprawdziwąprzyjemność.
Potwierdzajątofaktynaszegodoświadczenia.Sąprzecieżta-
kierzeczy,jaknp.wyglądnajbardziejnieprzyjemnychzwierząt
