Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
WokresiepanowaniaobudynastiiZhou(XIIw.p.n.e.-221p.n.e.)ukształ-
towałysięwChinachwszystkiecechycywilizacyjneuważaneobecniezatypowo
Dchińskie”.ByłtorównieżokreskształtowaniasięświadomościpaństwowejChiń-
czyków,któregozwieńczeniembyłopowstaniegłównychnurtówfilozoficznego
myśleniaopaństwie,jakiereprezentowałyszkoły:konfucjańska,legistycznaoraz
taoistyczna.Ostatniedwieszkołyswekoncepcjepaństwastworzyływodpowiedzi
nakonfucjańskądoktrynęspołeczno-politycznąizarazemobiebyłyskrajnieod-
miennezarównoodtejostatniej,jakiodsamychsiebie.
Legistycznakoncepcjapaństwaopierałasięnaprzekonaniu,iżnaturaludz-
kajestzła,aczłowieknieustanniedążydofolgowaniaswoimżądzom,przezco
czynizłoinnymludziom,atymsamymspołeczeństwuicałemupaństwu.Stąd
teżlegiściprzyjęlipogląd,wedlektóregojedynymizasadniczymfundamentem
instytucjipaństwamabyćsuroweprawoorazokrutnekarypowstrzymująceczło-
wiekaprzeduzewnętrznianiemsięzłazawartegowjegonaturze.Wlegistycznym
państwiewładcasprawujerządyopartewyłącznienaswojejwładzyabsolutnej,
niepodważalnymautorytecieorazaparacieterroru.Podstawowąroląpaństwazaś
jestprowadzenieagresywnej,ekspansywnejwojnyprzeciwkoswymsąsiadom;
wojny,któramanaceluzaanektowaniemożliwienajwiększegoterytoriumipod-
biciejaknajwiększejliczbyludzi.
Dlaprzedstawicieliszkołytaoistycznejpaństwojakoinstytucjaiaparatprzy-
musuograniczaczłowiekawżyciuzgodnieznaturą.Dlategoteżwsprawachpań-
stwowychnależydążyćdoharmoniiznaturąinieingerowaćwżyciespołeczeń-
stwa.Należyrządzićprzezniedziałanie(wuweierzhi).Dlataoistówideałembyło
państwojaknajmniejsze,ojaknajmniejszejpopulacji,wktórymludzienietworzą
żadnychwspólnot,prowadzążyciejaknajbliżejnaturyisąneutralniwobecsąsied-
nichkrajów.Ideałembyłpowrótdopierwotnegospołeczeństważyjącegowzgo-
dzieznaturą,niezinstytucjonalizowanego,bezzbytrozbudowanychstosunków
społecznychinieprowadzącegowojen.Uważano,żewszelkiestrukturyspołeczne
iinstytucjepaństwasąrodzajemkarnałożonychnaludzi.Dlategoteżtaoiścikry-
tykowalikonfucjańskimodelrządóworazlegistycznąkoncepcjęrządówsurowego
prawa.
WepoceZhouistniałoirozwijałosięswobodniewieleróżnorodnychprą-
dówintelektualnych,akonfucjanizmbyłtylkojednymznich,leczniedomi-
nującym.JednakżepokrótkotrwałymokresierządówdynastiiQin(221-206
p.n.e.),którawswejpraktycepolitycznejprzyjęładoktrynęszkołylegistów,
towłaśniekonfucjanizmstałsięoficjalnąideologiąpaństwowąizadecydo-
wałnietylkooistocieinstytucjipaństwa,aletakżeokształciecałejchińskiej
kulturypolitycznejorazustrojuspołecznego.Systempaństwowyopartyna
konfucjanizmiebyłjedynymstarożytnymtworempolitycznym,którywswych
zasadniczych,niezmienionychelementachprzetrwałażdopoczątkuXXwie-
ku.Byłtowięcnajtrwalszysystempolitycznywdziejachludzkości,obejmują-
cyprzeztysiącleciaobszariliczbęobywateliporównywalnezcałymświatem
cywilizacjiśródziemnomorskiej.
