Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
58
Rozdział2
natomiastjesttendencjatotalitarnaituautorkanawiązujedowojownikaspartań-
skiego.Sparta,zbrakiemindywidualizmuitradycjidemokratycznych,jawisię
jakoprototyppaństwatotalitarnego23.
ObywateleSpartyutworzylihermetycznąklasęzawodowychżołnierzy,
utrzymującychsięzpracyhelotów.
Kończąctęczęśćrozważań,należyzatempodkreślić,żeutrzymaniearmii
byłojednązprzyczynukształtowaniaustrojuspartańskiego.WSparcieouzbro-
jeniehoplitówtroszczyłosiępaństwo,podczasgdywinnychmiastach-pań-
stwachjedyniebogatychobywatelistaćbyłonazbroję.
2.3.Grecjaawojna
Powiedz,jakieukrywaszmyśliwboskimłonie?
Czychceszludtenwojennąrozpalićpożogą?
Homer24
WAtenach,nimstałysięonerepubliką,centralnapozycjanależaładobazi-
leusa-królawybieranegoprzezradę.Jednakjegorolawkontekściesytuacji
monarchówwtzw.despotiachwschodnichodpoczątkubyłaowieleskrom-
niejsza.Próczswoistejdesakralizacjiosobykróla,któregonieuważanojuż
zaistotęboską,rozbudowanekompetencjenależałydoradygerontów.Wła-
dzawykonawczawokresiepokojubyłaponadtobardzoograniczonanarzecz
starszyznyrodowej.Kompetencjebazileusawzrastałypodczaswojny,przej-
mowałonwówczasdowodzeniewojskiemiprowadziłpolitykępaństwową.
Jednaknawetwtychokolicznościachnajważniejszedecyzjemusiałkonsulto-
waćzradą.ElementemwprocesieosłabianiapozycjikrólówwAtenachbyło
ustanowienienowychurzędów.Najpierwkompetencjewojskowepowierzono
urzędnikowinazywanemupolemarchem.Zczasempojawiłosiękolegiumdzie-
więciuarchontów:sześciuthesmothetów(prawodawców)zkrólem(bazileus),
polemarchemiarchontem(tourząd,którypojawiłsiępóźniejniżpolemarch
iprzejmowałonstopniowozkrólewskichrąkkierownictwonadwszystkimi
dziedzinamipolitykipaństwowej;takjakkrólpełniłswojąfunkcjędożywotnio).
BardzopoważnezmianywustrojuAtenprzeprowadzonezostałyprzezSolona,
apóźniejprzezKlejstenesa.Nowąinstytucjąstalisiętakżestrategowie-ciało
23M.Ossowska,Ethosrycerskiijegoodmiany,PaństwoweWydawnictwoNaukowe,War-
szawa1986.
24Homer,Odyseja,tłum.L.Siemieński,nZielonaSowa”,Kraków2000,s.324.
