Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Spóromodelicharakterpolskiegoparlamentuwlatach1939–1956
zentacjizagranicąbyłooczywiste,iżustrójPolskiniepodległejmusiopieraćsię
nainnychniżdotychczaszasadach.Wprawdziezaprawnąpodstawęistnienia
idziałaniawładznaemigracjizostałauznanakonstytucjakwietniowaz1935r.,
alestałosiętogłówniedlatego,iżwłaśnietakonstytucjaumożliwiłalegalną
kontynuacjęwładzpaństwowychnaobczyźnie,aprzedewszystkim,żewymagała
tegoówczesnapolskaracjastanu1.Zarazempodjętezostałydziałaniamające
naceluracjonalizacjęmechanizmusprawowaniawładzyprzezprezydentaRze-
czypospolitejiprzystosowaniegodozmienionychuwarunkowańpolitycznych.
Wtzw.umowieparyskiejz30września1939r.,podanejdowiadomościpublicznej
wprzemówieniuradiowymprezydentaWładysławaRaczkiewicza30listopada
1939r.,prezydentstwierdził,iżHwramachkonstytucjikwietniowejpostanowi-
łemtejejprzepisy,któreuprawniająmniedosamodzielnegodziałania,wyko-
nywaćwścisłymporozumieniemzprezesemRadyMinistrów.Postanowienieto
zamierzamnietylkowykonywaćosobiście,lecztęmojąwolęprzekazałemrów-
nieżgen.Sosnkowskiemu,wyznaczonemuprzezemnienanastępcęprezydenta
Rzeczypospolitejwrazieopróżnieniasięurzęduprezydentaprzedzawarciem
pokoju”2.Ichociażpowyższadeklaracjaniemiałacharakteruprawnego,abyła
jedyniemoralno-politycznymzobowiązaniem,wistotnysposóbmodyfikowała
trybsprawowaniawładzyprzezprezydenta,stanowiąckrokwkierunkuprzywró-
ceniasystemuparlamentarnego.
WtymsamymprzemówieniuprezydentzapowiedziałHgruntownereformy
społeczne”powojnie;mówiąconowychwyborachdoSejmuiSenatupozakoń-
czeniuwojnypodkreślił,iżwinnysięoneodbyćHnapodstawiedemokratycznej
ordynacjiwyborczej”.Wtymzakresieoświadczenieprezydentakorespondowało
zjegowcześniejszymzarządzeniemorozwiązaniuSejmuiSenatu3.
Stanowiskorządupolskiegonaobczyźniewprzedmiocieprzyszłegoustroju
państwowegoniepodległejRzeczypospolitej,wtymtakżeroliimiejscaparla-
mentu,zostałoprzedstawioneprzedewszystkimwdwóchjegodeklaracjach:
z18grudnia1939r.orazz24lutego1942r.
Szczególneznaczeniemiałazwłaszczapierwszaztychdeklaracji–Odezwa
Rząduz18grudnia1939r.doogółuspołeczeństwawKraju4.RządSikorskiego
pośrednioodciąłsięwniejodzasadprzewodnichkonstytucjikwietniowej.Już
wewstępietejdeklaracjipodkreślonezostało,iżHRząduznajezanaczelną
zasadę,żeźródłemwładzywPolscejestNaródPolski”,zaśHRządjesttylko
1Por.W
.Rostocki,Stosowaniekonstytucjikwietniowejwokresiedrugiejwojnyświatowej,
Lublin1988,s.9in.
2PodajęzaW
.Rostockim,s.18.
3Por.zarządzeniePrezydentaRzeczypospolitejz2listopada1939r.orozwiązaniuSejmu
iSenatu,Mon.Pol.nr245–251z9listopada1939r.
4Tekstdeklaracjiz18grudnia1939r.wgMon.Pol.nr277–284z19grudnia1939r.
