Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE:
P
ROTEUSZOWAPOSTAĆPOLITYKI
Eksperymentalnynotatnikpolitologa:
Abystworzyćnaukęopolityce,trzebaprzemyślećrazjeszcze
wszystkielozocznewypowiedzioludzkości,
wychodzączzałożenia,żeludzie,anieludzkość,zamieszkująświat.
[ś]Podłożemtakiejnaukijestludzkażnorodność.
HannahArendt
Proteuszzmieniałswojąpostać,anawetnaturę,abyuniknąćodpowie-
dzinapytania,zwłaszczanapytaniaodnoszącesiędoprzyszłości.Zmia-
napostacijednaknieprowadziładoprzerwaniajegozawiłejegzystencji,
ponieważnadalbyłkimślubczymśzdolnymdoudzielaniaodpowiedzi.
Stądidea,żepostacirzeczy,podobniejakobrazyświata,sąkonsekwencją
przyjmowanejperspektywy,czyliwjakimśsensiezłudzeniemwynikają-
cymztejżeperspektywy,cozkoleipozwalanaichkreowaniewokreślo-
nymcelu.Alesamfaktpojawianiasiężnychformwsposóbsystema-
tycznymożeprowadzićdopodejrzenia,żeistniejejakiśgłębszypoziom,
któryzatęsystematycznośćodpowiada.Oczywiścieprzyjęciezałożenia
oistnieniugłębszegopoziomujestniczyminnym,jakprzyjęciemkolejnej
perspektywy,zewszystkimitegokonsekwencjami.Możemyjednakwtej
sytuacjispróbowaćzrozumiećsamąsystematyczność,łączączjawiska,
któreprzednamisiępojawiają,wokreśloneporządkisensulubteżrelacje
ocharakterzeprzyczynowym1.AnalogiazpostaciąProteuszawydobywa
najawzłożonośćmyśleniaokażdymzjawisku,nietylkoopolityce,ponie-
ważstawianasprzedpytaniamiozwiązkikryjącesiępodpowierzchnią
zjawisk,czyliniedostępnedlabezpośredniegopostrzeganiaświata2.
1Czyliokreślającymwarunkikonieczneiwystarczającezachodzeniadanegozja-
wiskawobserwowalnejrzeczywistości.Por.J.Y
.Halpern,Actualcausality,TheMIT
Press,CambridgeMT2016;J.Pearl,Causality:Models,Reasoning,andInference,Cam-
bridgeUniversityPress,NewYork2009.
2
Proteuszjestobrazemideimetamorfozyikryjącejsięzanią,jeszczemglistej,
ideiprzemiany.Zob.Proteus.TheLanguageofMetamorphosis,C.Dente,G.Ferzoco,
M.Gill,M.Spunta,M.Stannard,G.Walker(red.),Routledge,London2020.
11