Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Powrót
zachwilęzaBermanemwyliczymy,właśnietenfaktłączywspomniane
miasta—politycznasupremacja,niezawisłośćisuwerenność.Tymcza-
sempułkownikwopowiadaniuPrusaprzybywadoWarszawy,która
znajdujesięmniejwięcejwpołowiedrogimiędzytymidwomawiel-
kimimetropoliami.Przybywa,coprawda,dodawnejstolicyRzecz-
pospolitej,alejednocześnie—iprzedewszystkim—dozniewo-
lonejobcympanowaniemstolicycarskiejguberni,rządzonejprzez
obcegosuwerenaorazstałyilicznygarnizonwojskowyorazlojalną
miejscowąlubprzeniesionązgłębiRosjiadministracjęwszystkich
szczebli.Warszawa,znajdującsięnaperyferiachImperium,jestteż
równocześnieulokowanapomiędzydwomabiegunaminowoczesno-
ści.Iniczegoniezmieniatufakt,żewdrugiejpołowieXIXwiekuWar-
szawajesttrzecimcodowielkościmiastemrosyjskiegoImperium,po
MoskwieipoPetersburguwłaśnie.Berman,któremuoddamygłosna
dłużej,pisze:
ChciałbymterazporównaćmodernizmDostojewskiegozmoder-
nizmemBaudelaire’a.[ś]Dlaobupisarzygłównymźródłemenergii
stajesięzmysłpolityczny,aindywidualnąkonfrontacjęnaulicyopisują
jakowydarzenieocharakterzepolitycznym;nowoczesnemiastofunk-
cjonujejakomedium,wktórymnurtyżyciaosobistegoipolitycznego
płynąrazemiłącząsięwjedno.Ajednakmiędzywizjaminowoczes-
negożyciauBaudelaire’aiuDostojewskiegozachodząfundamentalne
różnice.Jednymzgłównychźródełtychróżnicjestformaizakresmo-
dernizacjiwmiastach,zktórychwywodząsiępisarze.Paryskiebulwary
Haussmanna[ś]stanowiąnarzędziedynamicznejburżuazjiiaktyw-
negopaństwa,którezdecydowanesąprowadzićszybkąmoderni-
zację,rozwiaćsiływytwórczeistosunkispołeczne,przyspieszaćprze-
pływtowarów,pieniędzyiludziwspołeczeństwiefrancuskimina
całymświecie.[ś]Baudelairetodumnyczłonekwielkomiejskiejpopu-
lacji,którapotrafisięorganizowaćdowalkioswojeprawa.Nawetkiedy
jestsamwtłumie,karmisięjegoaktywistycznymitradycjami[ś]
iwybuchowympotencjałem.[ś]Możesięczućobcowewszechświe-
cie,alenaparyskiejulicyczujesię—jakoczłowiekiobywatel—jak
wdomu.PodwzględemprzestrzennymNewskiProspektprzypomina
