Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
opowiadanie
dialektycewłasnejnostalgicznejpamięciizastanej/zastawanejrzeczywi-
stości11.
Nostalgia,którąkierujesiępułkownik,ufundowanajestnatakimsto-
sunkukonsumentadorzeczy,przedmiotu,produktu,którycharaktery-
zowałczaspoprzedzającyepokęmasowejprodukcji.Bohaterbowiem
wyraźniedostrzegatandetęnowoczesnychtowarów.Cowięcej,wie,
żeprzestrzeńprzedmiotówotaczającychgowWarszawie,jesttozale-
dwiegorsza(toważnasprawa!)wersjatego,comodne(jakrozumiemy
—tego,comodneweFrancji),apułkownikopuszczaFrancjęwłaśnie
poto,byuciecoddyktatukonsumpcjiimody,którydoskwierałmuna
obczyźnie:fldużo[się]uwaszmieniłośGadacietylkoohandlu,pie-
niądzach,kuchni,zabawach”(s.211).RozmowysłyszaneweFrancjisą
więcrozmowamiwyalienowanychmieszkańcównowoczesnegokapita-
lizmu.CytującprzemówienieJeana-Antoine’aChaptalaoochroniezna-
kówtowarowych,Benjaminpisze:
flNiktminiepowie,żeklientpoznasięwreszcie,robiączakupy,naróż-
nicachwjakościtowaru:onie,moipanowie,konsumentniejestwstanie
jejokreślić,kierujesiębowiemwyłączniepozorem[ś]”.Wmiaręzani-
kaniafachowejwiedzyklientarośnieznaczeniejegosmaku,itozarówno
dlaniegosamego,jakidlaproducenta12.
Czaskształtowaniasmakukonsumentaiproducentajesttucza-
sem,kiedyzaczynasiędyktatmody.Pułkownikotym—przynajmniej
intuicyjnie—wie,zdajesobiesprawęzinwazjinowoczesnościiwłaś-
nieprzedniąuciekafldoswoichśniegów”.Hoteljestwedługniego—
jakpamiętamy—wzłymsmaku;azatempułkownikwie,cotosmak,
11Wartowtymmiejscuprzypomnieć,żeRzeczpospolitauschyłkuXVIIIwieku
postrzeganabyłajakokrajniedotkniętyjeszczeprocesamiindustrializacji.Niektoinny,
jakAdamSmithpisałwroku1776:flWPolsceniema,jaksięzdaje,żadnegoprzemy-
słu,zwyjątkiemprodukcjiprzedmiotówpotrzebnychwzwykłymgospodarstwiedomo-
wym,bezktórejżadenkrajistniećniemoże”.Idem:Badanianadnaturąiprzyczynamibogac-
twanarodów.KsięgaI.Przeł.S.Wolff,o.Einfeld.Warszawa2012,s.12.
12W.Benjamin:ParyżIICesarstwawedługBaudelaire’a.W:Idem:Aniołhistoriiś,
s.335—336.
13
