Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Świętyogieńijegostrażniczkiwestalkijakogwarancjaimperiumsinefine
45
odziedziczonyzindoeuropejskiego:hetyckiagniš,staroindyjskiagni-‘bógognia’;
litewskiugnis,staro-cerkiewno-słowiańskiognь‘ogień’2.
Zgodniezhipotezą,którejautorembyłAntoineMeillet,jedenzdwóchgłównych
terminówokreślającychogieńwystępującywjęzykacheuropejskich:angielskimfre,
niemieckimFeuer,starogreckimπoρ,wyrażaideęogniajakoelementubiernego.
Sprawdzenietejteorii,zdaniemwybitnegorosyjskiegojęzykoznawcyWiaczesława
Iwanowa,stajesięmożliwedziękifragmentomhetyckichinstrukcjidlasługświąty-
ni3.Powtarzasięwnichformułapahh-urpah-š-‘chroń,utrzymujogień’
,podobna
dowspomnianychwyżejczasowników,którawystępujerównieżwjęzykułacińskim
pascowznaczeniu‘chronić,paść’
.Podtrzymywanieogniajakoszczególnezadanie
rytualnewjęzykuhetyckimorazkulturzeindoirańskiejznajdujewyrazwtermi-
nieuk-turi‘wiecznyogień’
,któryodgrywagłównąrolęreligijną,wkontekściezaś
domowegoogniska,któreteżnależychronić,wykorzystujesięzwrothaššipahhur
pahš‘chrońogieńpaleniska’(hašša‘serce;palenisko’)4.Zgodnośćwpostrzeganiu
tejbiernejformyogniamożnadostrzectakżewwyrazachwystępującychwjęzyku
greckimἀζOλέoς‘suchy,palący’;łacińskimara<asazoskijskiegoaasai‘palić’;
staroangielskimasce‘popiół’istaro-cerkiewno-słowiańskimaska,używanymwpo-
dobnymznaczeniu5.
Waktywnejformiewyrazyokreślająceogieńwystępująwdawnychmitach,
międzyinnymiwwierzeniachzachodniobałtyckichwodniesieniudobogaświatła,
któregogłównymsymbolemczęstobyłafiguraBogaOjca,aimięwywodziłosię
zrdzenia*zvaig-<*g’h
w
oig
w
(por.greckiprzydomekApollina-Ϝoιβoς)
6
.Lecz
wreligijnejkoncepcjiludówindoeuropejskichczynnastronaogniabyładużoczę-
ściejreprezentowanaprzezformynawiązującedoarchaicznegoignis.Naprzykład
wjęzykachindoirańskichpojęcieaktywnegoogniazastąpiononowymsłowem
atar,któreweszłodowszystkichdialektówirańskich,atakżedowielujęzyków
indoeuropejskich,wtymsłowiańskich:awestyjskieataroznaczało‘święty’i‘boski
ogień’
,bógAtar‘Ogień’byłsynemgłównegobóstwaAhuraMazdawzoroastryzmie,
2
G.Tokarski,Dizionarioindoeuropeodellalingualatina,Roma2016,s.21.
3
V.Ivanov,Fire,SunandLightinLanguagesandCulturesofAncientandMedievalEurasia,w:Light
andFireintheSacredSpace,А.M.Lidov(red.),Moscow2011,s.18;Евразиискиеэпические
мифологическиемотивы,w:Евразиискоепространство.Звук,слово,образ,Moskwa2003,
s.17-31.
4
V.Ivanov,Fire,SunandLightinLanguagesandCulturesofAncientandMedievalEurasia,op.cit.,
s.18.
5
G.Tokarski,Dizionarioindoeuropeodellalingualatina,op.cit.,s.51.
6
V.Ivanov,Fire,SunandLightinLanguagesandCulturesofAncientandMedievalEurasia,op.cit.,
s.20.
