Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
2.Tożsamośćosobista-treść,procesy,struktura
Osobowośćzwykłosięujmowaćnatrzechpoziomach:dyspozycji
podstawowych(cechy,zdolności,procesy),charakterystycznychprzysto-
sowań(przekonania,potrzeby,celeidążenia,wartości)isystemuznaczeń
osobistych(systemJa,historiażycia)(McAdams,2001a;McCraeiCosta,
2005;Oleś,2009b).Tożsamośćosobistaznaturyrzeczykojarzonajest
isytuowananatrzecimpoziomie-znaczeńosobistych.Tosampodmiot
formułujeiznaodpowiedźnapytanieDKimjestem?”.Aleczytożsamość
możnaograniczyćtylkodotrzeciegopoziomuosobowości-znaczeńoso-
bistych?Prostyprzykładutratykontrolinadciałem(lubjegoczęścią)-nie
mogęruszyćręką,nogajakniemoja,nierozpoznajęswojegopisma,tracę
wzroklubmowę-uświadamia,żepoczucietożsamościobejmujerównież
funkcjenaszegociała.Tyle,żedomomentu,gdynieonezaburzone,
nieuświadamiamysobietego,pozasytuacjami,wktórychnaprzykład
sposóbchodzenia,mówienialubpodawaniarękitraktowanyjestprzez
osobęjakoistotnyskładnikjejtożsamości.Podobniejestzniektórymi
przekonaniami,dążeniamiżyciowymiczycelamiosobistymialbospo-
sobemdoświadczaniaiindywidualnądynamikąemocji.Niezależnie,do
któregopoziomuosobowościprzynależą,mogąwspółwyznaczaćtożsamość
osobistą.Naprzykład:DBezmożliwościtworzeniagierkomputerowych,nart
zimąiżeglowanialatem-niejestemsobą!”.Obserwatorzyznająoczywiście
teformyaktywności,alejakważneonedlapodmiotu,wietylkoon.
Czyzatemtożsamość,analogiczniedoosobowości,możnarozpisać
natrzypoziomy?Naszaodpowiedźbrzmi,tak,można.Uniwersalnepo
pierwszekoniecznewarunkijejzaistnieniawpostacipoczuciaciągłości,
odrębnościiintencjonalności-tojestwłaściwościpodmiotupoznającego,
używającterminologiiWilliamaJamesa(2002).Odwołującsięzaśdoan-
tropologiifilozoficznej,powiedzielibyśmyrównież:rozumność,zdolność
domiłości,podmiotowość,wolnośćigodnośćosoby(Krąpiec,1986).
Wracającdopsychologii,procesyzwiązaneztworzeniemtożsamości,
jaknaprzykładposzukiwanie(eksploracja)izaangażowanie,zdająsię
niemalpowszechne,alejużnaprzykładeksploracjawszerzlubwgłąb
mogąodpowiadaćtemu,cocharakteryzujetylkoniektórych,awięcdru-
giemupoziomowi(tożsamości)-charakterystyczneprzystosowania.Treść
osobistejhistorii,niepowtarzalnedoświadczenia,unikatoweprzekonania
konstytuujątrzecijejpoziom-osobistychznaczeń.Badaniapsychologiczne,