Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
ubiegłegowieku.Określałonmniejszośćjako„zbiorowośćludzi,którzyzewzględu
naichcechyfizycznelubkulturoweodróżniasięodinnychżyjącychwdanymspo-
łeczeństwiepoto,abytraktowaćichodmiennieinierównoprawnie,iktórzyztego
powoduuważająsięzaprzedmiotzbiorowejdyskryminacji[…].Statusmniejszości
wiążesięzwyłączeniemzpełnegouczestnictwawżyciuspołecznym”51.Zbliżony
sposóbdefiniowaniaterminu„mniejszość”widocznyjestdodniadzisiejszego52.
Mniejszośćnarodowąlubetnicznąmożnaokreślaćjakogrupęwykluczoną,która
zajmujeniższą,niedominującąpozycjęwspołeczeństwieimaztegopowoduzarów-
noograniczonydostępdoważnychzasobówspołecznych(jakwykształcenie,władza
itp.),jakipozostajepodatnanadyskryminacjęizagrożenia,wyrażającesięwoba-
wachoswojeistnienie.Zagrożeniatemożnaująćinnymiterminami,jakupośledze-
nie,deprywacje,negatywnetraktowanie,podporządkowanie,„niepełnawłasnowol-
ność”itp.Przynależnośćdoniejoznaczadlajejczłonkówzazwyczajtrudniejszy
startżyciowyigorszepołożeniespołeczne53.Jestonagrupąmarginalną,któracha-
rakteryzujesię„deficytemstatusowychuprawnień”iuczestnictwa,ajejczłonkowie
pozostająpozagłównymnurtemżyciaspołecznego,uważanizajego„pasywnych
beneficjentów”.
Przeciwdziałaniewykluczaniumniejszościnarodowychietnicznychorazdążenie
doichwłączeniawobrębpaństwaispołeczeństwazyskałonaznaczeniuwEuro-
pienaprzełomielatosiemdziesiątychidziewięćdziesiątychXXwieku.Wiążesię
tozezmianamigeopolitycznymiwEuropieinaświecie,szerokimprocesemdemo-
kratyzacji,zwiększonąroląprawczłowiekaiożywieniemetnicznym54.Prawodosa-
mookreślenianarodowegoikultywowaniawłasnejtożsamościetnicznejzaliczono
dopodstawowychprawczłowieka,aochronaprawmniejszościnarodowychietnicz-
nychstałasięsprawdzianemdemokratycznejformyrządów55.
Państwomiałoodgrywaćważnąrolę,nietylkozapewniającimrównośćzwięk-
szością,aletakżewspomagającrozwójichkultur.Uważano,żezredukowanieet-
nicznościjedyniedowymiarużyciaprywatnegospowoduje,żemniejszościniebędą
miałyszansnaprzetrwanieirozwój.Przyjętoszeregmiędzynarodowychdoku-
mentówdotyczącychochronyprawmniejszości,adziałaniatezbiegłysięzgoto-
wościąwielupaństwdouwzględnieniawpolitycewewnętrznejprawmniejszo-
ściorazdostworzeniaimwarunkówrównouprawnieniaikultywowaniawłasnej
51LouisWirth,TheProblemofMinorityGroup,w:RalphLinton(red.),TheScienceofMan
intheWorldCrisis,ColumbiaUniversityPress,NewYork1945,s.347(przekładpolskiza:
TadeuszPaleczny,Mniejszości,w:WładysławKwaśniewicz(red.),Encyklopediasocjologii…,
s.260).
52Głównymaspektempojęcia„grupymniejszościowej”jest„nierównydostępdozasobów”,
Minoritygroups,w:AlexanderJ.Motyl(red.),EncyclopediaofNationalism:Leaders,Movements,
andConcepts,t.2,AcademicPress2001,s.340.
53KrzysztofKwaśniewski,Socjologiamniejszości…,s.17.
54PatrickThornberry,AnUnifinishedStoryofMinorityRights,w:Anna-MariaBiro,PetraKo-
vacs(red.),DiversityinAction:LocalPublicManagementofMultiethnicCommunitiesinCEE,
OpenSocietyInstitute,Budapest2001,s.47–48.
55BarbaraMikołajczyk,Mniejszościwprawiemiędzynarodowym,WydawnictwoUniwersytetu
Śląskiego,Katowice1996,s.63.
17
