Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ1
Wprowadzenie
Obróbkastrumieniowo-ścierna–jednazubytkowychmetodobróbkipowierzchni–miałaswojepoczątkiwdrugiejpołowieXIXwieku.Jej
rozwój,ażdoobecnegostanupowszechniestosowanejinowoczesnejmetodyobróbkipowierzchni,następowałnaskutekwprowadzania
zarównonowychurządzeńobróbkowych,jakinowychmediówwykorzystywanychwtychurządzeniach.
Urządzeniastosowanewobróbcestrumieniowo-ściernejsąnazywaneoczyszczarkamilubśrutownicami(ang.
blastcleaning
machines
),aprocesyobróbkisąokreślanenajczęściejjakośrutowanie(ang.
abrasiveblasting
)lubpotoczniepiaskowanie
(ang.
sandblasting
).Urządzeniastosowanewobróbcestrumieniowo-ściernejiprocesyobróbkizostanąomówionewdrugimtomieksiążki.
Niniejszytomjestpoświęconytematyceścierniwstosowanychwobróbcestrumieniowo-ściernej.Mediaobróbkowe,którymisąróżnego
rodzajuścierniwa,sąokreślanepotocznieśrutami(ang.
blastingmedia
,
peeningmedia
,niem.
Strahlmittel
),azależnieodkształtu
ścierniwa–śrutamikanciastymi(ang.
gritmedia
)lubśrutamikulistymi(ang.
shotmedia
).
Rozwójasortymentowyścierniw,odpiaskukwarcowegoorazśrutówżeliwnychistaliwnychużywanychwpoczątkowymokresietej
obróbkiażdodrugiejwojnyświatowej,odbywałsięstopniowo.Dynamicznyrozwójasortymentuścierniwnastąpiłwlatach
sześćdziesiątychisiedemdziesiątychXXwieku,ażdostanuobecnego,kiedydodyspozycjiużytkownikówobróbkistrumieniowo-ściernej
jestkilkadziesiątrodzajówiodmiannowoczesnychścierniw.Właściwościtychnowoczesnychścierniwodpowiadająwymaganiomróżnych
operacjiobróbkowychdostosowanychdowłaściwościpowierzchnipoddawanejobróbceizapewniająoczekiwanąjakośćpowierzchni
obrobionej.
Obróbkastrumieniowo-ściernajestmetodąobróbkipowierzchnidynamicznierozwijającąsięnaświecie,wtymrównieżwPolsce.Oile
jejrozwójwPolsceopierasięwznacznymstopniunaurządzeniachprodukowanychwkraju,otyleścierniwawprzeważającejilości
pochodzązimportu.Polskabyławprzeszłościrównieżproducentemścierniwmającychzastosowaniewobróbcestrumieniowo-ściernej.
Wlatach1967–2000wFabryceKORUNDwKolebyłyprodukowanemateriałyścierne:węglikkrzemuielektrokorundy,czyliścierniwa
stosowanerównieżjakomediawobróbcestrumieniowo-ściernej.PoprzejęciuFabrykiKORUNDprzezamerykańskąfirmęNORTON
tajedynawPolsceprodukcjamateriałówściernychzostałazlikwidowana.Jesttodlaautorabardzoprzykrewspomnienie,boFabryka
KORUNDijejzapleczebadawczo-rozwojowe(OBR)byłyjegopierwszymmiejscempracyzawodowejwlatach1967–1980.Tomiejscepracy
wprowadziłoautorawtematykęmateriałówściernych,którejjestwiernyprzezcałeswojeżyciezawodowe.
WPolsceprodukowanorównieżśrutymetalowe.ProducentemśrutówstaliwnychbyłyZakładyMetalurgiczneTRZEBINIA[1.1],aśrutów
żeliwnychOdlewniaŻeliwawGromadce.Niestetytychdwóchproducentówmusiałoogłosićupadłość.Stalowedrutycięteprodukuje
wPolscekilkumniejszychproducentów.WPolscesąprodukowanerównieżmikrokulkiszklane.DziękizasobomrudmiedziwPolsce
irozwiniętemuhutnictwumiedzipowstajądużeilościżużlipomiedziowych.Pracującetaminstalacjegranulowaniatychżużliumożliwiłyich
przetwórstwonaścierniwo.UdziałścierniważużlipomiedziowychwzużyciuścierniwjednorazowegoużytkuwPolscejestduży.Ztego
powodużużlowipomiedziowemujakościerniwupoświęconowksiążcestosunkowodużomiejsca.Dodatkowymtegopowodembyłfakt,
żebadaniemżużlipomiedziowychiichwykorzystaniemjakościerniwazajmowałsięautorprzezkilkalat.Wobiegachotwartychobróbki
strumieniowo-ściernejsąstosowanerównieżdużeilościpiaskukwarcowegopochodzącegozpolskichkopalni.Opróczpozaprawnegojego
stosowaniawpiaskowaniunasuchoznaczneilościpiaskukwarcowegosązużywanewobróbkachhydrościernych.
Wdwutomowejksiążcepoświęconejobróbcestrumieniowo-ściernejjestprzedstawionywspółczesnyzakresstosowaniaorazmożliwości,
jakiestwarzatenrodzajobróbkipowierzchni.Zewzględunabardzorozległątematykęorazpewną„autonomiczność”mediówstosowanych
wtejobróbcewstosunkudopozostałych„działów”informacjedotycząceścierniwsązawartewpierwszymtomie,awdrugimtomie
sąopisaneoczyszczarkiiprocesyobróbkistrumieniowo-ściernej.JesttopierwszatakaksiążkawydanawPolscenatematobróbki
strumieniowo-ściernej,dotyczytozarównokompleksowegoujęciaścierniwwpierwszymtomie,jakiurządzeńorazprocesówwdrugim
tomie.
Tematyceobróbkistrumieniowo-ściernej,awzasadzietylkoobróbcepneumatycznejbyłapoświęconaniewielkaksiążkaJ.Kaczmarka,
J.SikoryiCz.Czyżewiczaz1965roku[1.5].Ponadtowydanezostałydwiemonografiedotycząceodmiantejobróbki:kulowania[1.8]
iciśnieniowejobróbkihydrościernej[1.2].Obróbcestrumieniowo-ściernejpoświęconebyłyoddzielnerozdziaływksiążceJ.Kaczmarka
z1970roku[1.4]orazksiążceJ.ŁempickiegoiJ.Paradyszadotyczącejoczyszczaniaodlewówz1979roku[1.6].Wwiększościbyły
topozycjewydanewielelattemu,czyliwczasiegdyobróbkastrumieniowo-ściernabyłapodwzględemtechnicznymnaznacznieniższym
poziomieodwspółczesnego.Dotyczytozwłaszczamediówobróbkowych,którychasortymentjestobecniebardzodużyiróżnorodny,
dostosowanydowymagańposzczególnychodmianioperacjiobróbkistrumieniowo-ściernej.
PozagranicamiPolskiniemawieleopracowańksiążkowychnatematobróbkistrumieniowo-ściernej.Jakopierwsze,wktórychopisano
podstawytejobróbki,należyuznaćksiążkęReamsa[1.10]iksiążkęRosenberga[1.11]z1939roku.Kolejnąistotnąpozycjąbyła
dwutomowaksiążkaPlastera
BlastCleaningandAlliedProcesses
[1.9].BardzocennąpozycjąbyłaniemieckaksiążkaHorowitza
OberflaechenbehandlungmittelsStrahlmilleln
z1982roku[1.3].Tainteresującaksiążkazawierawielecennychanalizwłaściwościścierniw
orazpracyoczyszczarek,szczególniewirnikowych.AnalizadotyczyjednakstanutechnikizlatosiemdziesiątychXXwieku.Ostatniądużą
pozycjąjestksiążkaMombera
BlastCleaningTechnology
z2008roku[1.7].Książkatazawieraobszernąanalizępneumatycznejobróbki
strumieniowo-ściernej,natomiastbrakjesttamdanychomediachobróbkowychorazooczyszczarkachwirnikowych.
Autorowinieudałosiędotrzećdopozycjiksiążkowych,wktórychtematykaobróbkistrumieniowo-ściernejbyłatakkompleksowo
omówionajakwniniejszejdwutomowejksiążce.Danezawartewksiążceopierająsięnabogatychdanychliteraturowych,przede
wszystkimnaobszernejliteraturzefirmowejoraznalicznychbadaniachwłasnych.Opisasortymentuwspółczesnychścierniwstosowanych
wobróbcestrumieniowo-ściernejzamieszczonywksiążcejestefektemanalizymateriałówinformacyjno-technicznychwiększości
producentówfunkcjonującychnaświecie.Umożliwiatoczytelnikomzapoznaniesięzwspółczesnym,aktualnymstanemnaświeciewtym
zakresie.Wwyborzeproducentówopisywanychścierniwczyaparaturybadawczejzalecanejdookreślaniawartościróżnychparametrów
ścierniwniekierowanosięwzględamimarketingowymianiżadnymipozamerytorycznymidanymi.Zgromadzonaprzezautoraobszerna
kolekcja,praktyczniewszystkichopisywanychścierniw,umożliwiłaprzeprowadzeniewielu,uzupełniającychdaneliteraturowe,badań
jakościowychorazwykonanieichdokumentacjifotograficznej,wwiększościichobrazupodmikroskopem.Licznezdjęciaścierniw
zamieszczonewksiążceumożliwiajączytelnikowiprzybliżeniespecyfikiposzczególnychmediówobróbkowych.
Dlaautoraprzypisaniuksiążkidużymułatwieniembyłfakt,żeprzezkilkadziesiątlatswojejaktywnościzawodowejzajmowałsię
tematykąmateriałówściernych,wróżnychaspektachichwytwarzaniaistosowania.
Wniniejszejksiążcetematykazwiązanaześcierniwamistosowanymiwobróbcestrumieniowo-ściernejopisanazostaław12rozdziałach,
wktórych(opróczrozdziałupierwszegozawierającegowprowadzenie)omówionowszystkieistotnedlatychścierniwzagadnienia.
Rozdziałdrugijestbliższymwprowadzeniemwtematykęobróbkistrumieniowo-ściernej.Ukazanownimmiejscetejobróbkiwobróbce
ubytkowej,zamieszczonokrótkizaryshistoriirozwojuobróbkistrumieniowo-ściernejorazokreślonowspółczesnemetodytejobróbki.
Omówionorolęścierniwwposzczególnychodmianachobróbkistrumieniowo-ściernej.
Rozdziałtrzecizawieraogólnewiadomościościerniwachstosowanychwobróbcestrumieniowo-ściernej.Zaprezentowanoasortyment
współczesnychścierniworazichprzykładowezużyciewEuropie,wskazująctymsamymnaskalęichzastosowaniawpraktyceobróbki
powierzchni.Zamieszczonowykaznormmiędzynarodowychdotyczącychpodstawowychścierniwmetalowychiniemetalowych,wtym
mediówdokulowania.Dokonanoogólnejcharakterystykimediówzpodaniemparametrów,którymicharakteryzowanościerniwa.
Najobszerniejszyrozdziałczwartyjestpoświęconypodstawowejinajwiększejgrupieśrutów,którymisąścierniwametalowe.
Przedstawionopodziałtychmediównaśrutyżelazneinieżelazne.Śrutyżelaznepodzielononaśrutyżeliwne,staliwneistalowe.Omówiono
metodyotrzymywaniaorazparametrytychścierniwjakośrutów.Opisanoprocesygranulowaniaśrutówstaliwnychorazmechanizmy
zużywaniasięziarenśrutówwprocesachobróbkistrumieniowo-ściernej.Obszerniescharakteryzowanośrutystaliwnestopowe
(nierdzewne)zpodziałemnaśrutynierdzewnechromoweinierdzewnechromowo-niklowe,wyróżnionośrutyowalneikanciaste
chromowe.Dlaśrutówzdrutustalowegociętegowymienionometodyichotrzymywaniaorazparametryjakościowe.Osobnopodano
charakterystykęścierniwmetalowychzmetalinieżelaznych.Sątozarównośrutyzdrutówciętych(aluminiowe,cynkowe,miedziane,
mosiężne),jakrównieżśrutyotrzymywanemetodągranulowaniaciekłychmetalinieżelaznych.
