Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Późniejszewypowiedziniemieckiegofilozofaoantropologiirozwijająteza-
sadnicze,wyżejwskazanewątki,aleteżwprowadzająnoweistotnerysydojej
krytyki.Itak,wCzasieświatoobrazu,Heideggerpisze:
Interpretującczłowiekajakosubiectum,Descartesstwarzametafizycznąprzesłan-
kęprzyszłejantropologiiwszelkiegorodzajuikierunku.Kiedywypływająnawierzch
antropologie,Descartesświęciswójnajwiększytriumf.Antropologiainicjujeprzejście
metafizykiwproces,wktórymwszelkafilozofiapoprostuustajeizostajeporzucona15.
Antropologiajestwięcwpełnimożliwadopieronagrunciekartezjanizmu
itego,cozwiemydziśparadygmatempodmiotowo-przedmiotowym,czylimo-
głapowstaćirozwinąćsiędziękiinterpretacjiczłowiekajakosubiektu,podmio-
tu,aświata-jakoobiektu,przedmiotu.Wtymwłaśniemiejscuwidocznystaje
sięgłębokizwiązekłączącyantropologięznihilizmem(oczywiściewHeideg-
gerowskimznaczeniuterminunihilizm).ChoćbowiemsamautorByciaiczasu
nigdziewprostnieokreśliłantropologiimianemnihilistycznej,tojednakzjego
cytowanychwyżejuwagwyprowadzićmożnawniosek,żeistotąantropologicz-
negosposobumyśleniajestredukcjabyciadobytu,obiektu,przedmiotu,aświa-
ta-doświatoobrazu,czyli,innymisłowy,doludzkiegoprzedstawienia,jakteż
zapomnienieprawdybyciawgeścieustanowieniaczłowiekacentrumipanem
świata.Awięctezjawiska,któreHeideggeruznajezapodstawoweskładnikieu-
ropejskiegonihilizmu16.Nihilizmzaś,jakwiadomo,jestwedługniemieckiego
filozofapunktemdojściaizwieńczeniemcałejzachodniejmetafizyki,którean-
tropologiaprzygotowujeinadrodzedoktóregojestjednymzostatnichetapów:
nAntropologiajakometafizykastanowietapprzejściowykuostatniejpostacime-
tafizyki:‘światopoglądowi)”17.
Tojednakniewszystko.Antropologicznygestzapomnieniamacharakterpo-
dwójny:polegazarównonazapomnieniusamegobycia(świata,człowieka),jak
inazapomnieniusamegoowegozapomnienia.Swoistanfałszywaświadomość”
15Zob.M.Heidegger,Czasświatoobrazu[w:]tenże,Budować,mieszkać,myśleć,wybór,opra-
cowanieiwstępK.Michalski,przeł.K.Michalskiiinni,Warszawa1977,s.152.
16Niejestprzypadkiem,żewPrzyczynkachdoflozofiuwagioantropologiisąsiadujązroz-
ważaniamionihilizmie,awNietzschem-zawartesąwczęścipoświęconejwłaśnietemuzjawisku.
17Zob.M.Heidegger,Nietzsche,przeł.Różni,Warszawa1999,s.194.Światopoglądma
wsłownikuHeideggera,znaczeniamniejwięcejpodobnedoświatoobrazu.Pojęcieświatopo-
glądupełniistotnąfunkcjęwfilozofiim.in.Diltheyaorazklasykówwspółczesnejantropologii
filozoficznej,MaxaScheleraiHelmuthaPlessnera,którzywłaśniebadaniehistorycznieukon-
stytuowanychobrazówświatauważalizaistotnycelfilozofii.Zob.H.Plessner,Władzaanatura.
Esejoantropologiiświatopogląduhistorycznego,przekł.,wstępiprzyp.E.Paczkowska-Łagowska,
Warszawa1994.Nawiasemmówiąc,wydajesięprawdopodobne,żegdybyHeideggerznałprace
dzisiejszychantropologóworazbyłświadomwspółczesnejekspansjiipopularnościantropolo-
gicznegodyskursu,takolejnośćbyłabyodwrotna,tzn.dorangiostatniegostadiumrozwojume-
tafizykiawansowałabyantropologia.
18
