Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oblanyegzaminzpolityki.Onarodzinach,istnieniuiupadku...
zeswoichnabytkówrozbiorowychzostałabyodszkodowanaprzezudziałwpodzialeTurcji
orazzachęconadowyprawyprzeciwkoposiadłościombrytyjskimwIndiach.Prusynatomiast
otrzymałybywynagrodzeniawpostaciśląskaaustriackiego,Hanoweruimiasthanzeatyckich.
Tapropozycjazkoleiwyrastałazzasad,jakimikierowałasięmonarchiaburbońskawokresie
tużprzedrewolucją
27
.ParadoksalnieidotejtradycjiwróżnysposóbnawiązywaćbędzieNapo-
leonwokresie,kiedymógłkształtowaćpołożenieRzeczpospolitejjedenipół,awięcodpokoju
tylżyckiegoz1807r.,przezwojnęzRosją1812r.,ażdoutratyw1813r
.wpływunawydarzenia
wEuropieśrodkowej.
WodpowiedzinamilitarnąkatastrofęPrusnietylkoNapoleonzająłsięsprawąpolską.
Wtymczasieks.AdamJerzyczartoryskipróbowałprzekonaćcaradotegosamego
28
.Napocząt-
ku1807r
.postulował,żebywładcaRosjiogłosiłsięwWilniekrólemPolski,obejmującejczęść
zaborurosyjskiego,arozszerzonejodziałpruskiiłewentualniełaustriacki.Aleksander
niewykazałzainteresowaniatympomysłem,pozostawiającinicjatywęwsprawierestytucji
polskiejpaństwowościwrękachcesarzaFrancuzów,alenieoznaczałotobrakuchęcizajęciasię
tąsprawąwprzyszłości.
Wlutym1807r
.zostaławznowionawojna.8lutegopodIławąPruskądoszłodoniezwykle
krwawejbitwy,alemimozwycięstwaFrancuzówniedałosięzepchnąćwojskrosyjskichzagra-
nicznyNiemen.WefekcietegostarciaNapoleonponownieprzedstawiłPrusompropozycję
zawarciaseparatystycznegopokoju,aleitymrazemzwrotziempolskichnieznęciłkrólaPrus
29
.
Potejnieudanejpróbierozwiązaniadyplomatycznegowojskaobustronzapadłynazimoweleża.
Nawiosnę1807r
.rozpoczęłysiędziałaniazbrojne,uwieńczone14czerwcaświetnymzwy-
cięstwempodFrydlandemwojskfrancuskichnadrosyjskimiiresztkąpruskich.Kampaniabyła
wygrana,apolskiedywizjekierowałysięjużwstronęgranicznegoNiemna.Napoleonpostano-
wiłwyzyskaćzwycięstwowsposóbdośćosobliwy,amianowiciedążącdonatychmiastowego
zakończeniawojnyzamiastkontynuowaniapościguzauciekającymiwpopłochuwojskami
rosyjskimi;rzeczywiście,pewnąniewiadomąmogłastanowićpostawaAustrii,gdybychciaławy-
korzystaćokazjędoodwetowegouderzenianatyływojskfrancuskich
30
.Niektórzyjednaksądzą,
żepowcześniejszymzajęciuKrólewcawładcaFrancjimógłogłosić:hicestfinisBorussiae,fiat
Polonia!,przenoszącjednocześniewojnęnaterytoriumRosjiiwzywającPolakówdopowstania,
27
OtóżzwrotówczesnejFrancjiwkierunkuRosjiwynikałzpróbywzmocnieniapozycjiParyżawkonflikcie
zLondynemprzezpozyskaniePetersburgadlakombinacjiantybrytyjskich.Wrezultacienastępowałobyniejako
podstawienieRosjiwmiejscestaregosystemusojuszów(zeSzwecją,TurcjąiPolską),udzieleniujejmniejlub
więcejwolnejrękinaWschodzie,wreszciezapewnieniusobie,przyjejpoparciu,awporozumieniuzAustrią,
pożądanychrekompensat.WtakimwłaśniekierunkubyłakształtowanapolitykazagranicznaFrancjiwdobie
LudwikaXVIprzezjejówczesnegosternikacharlesaGraVieraVergennesaijegonastępców(ibidem,s.44-48).
28
SzerzejJ.Skowronek,AdamJerzyCzartoryski1770-1861,Warszawa1994,s.132-137.
29
NiemaotymanisłowauJ.Skowronka,Książę...,s.126-127.
30
TakM.Kukiel,Dzieje...,s.102.
22
