Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.DLACZEGOWIEKXVI?..33
WkolejnymdziesięcioleciuopublikowanyzostajetraktatAldusaManucjuszaMłod-
szegoOrtographiaeratio[1561],doktóregoautordołączatraktatointerpunkcjiDe
interpungendiratio-obajeszczewXVIwiekuzyskająogromnąpopularnośćnietylko
naobszarzePółwyspuApenińskiego.Zainteresowanieinterpunkcjąwśródwłoskichuczo-
nychzajmującychsięjęzykiemgwałtownierośnie.Tematpoprawnegoprzestankowania
zaczynabyćobowiązkowymrozdziałemgramatyk,atakżepodręcznikówpoświęconych
poprawnemupisaniuiortografii-obecnyjestjużzarównowOrtografiadellalinguano-
straFrancescaSansovina[1568],jakiwAvvertimentidellalinguasopra[lDecamerone
LionardaSalviatiego(tomI-1584,tomII-1586).Coważniejszejednak-drugapołowa
XVIwiekutoweWłoszechczas,wktórympojawiająsiępierwszetraktatywcałości
poświęconeinterpunkcji.Najbardziejznanyznich-napisanepołaciniedziełoAldusa
ManucjuszaMłodszego-najprawdopodobniejdotarłdoPolskiiwpłynąłnarozwójna-
szejrodzimejnormyprzestankowania.Dlawłoskiejinterpunkcjidużeznaczeniemają
równieżpracenapisanewvolgare:L’artedelpuntargliscrittiOraziaLombardellego
[1585]iujętywformędialogowątraktatJacopoVittoriegodaSpelloSulmododipuntare
lescritturevolgari,etlatine[1598].
PolskainterpunkcjawdrugiejpołowieXVIwiekurównieżulegazmianom.Nie
możemyjeszczemówićojejkodyfikacji,napierwsząpoważnąpróbęustalenianorm
przestankowaniaprzyjdzienambowiempoczekaćdoXVIIIwieku-dowydaniagra-
matykiOnufregoKopczyńskiego[1789].Nieoznaczatojednak,żenieistniejeżadna
norma.Rozwijającesiędrukarnie,przedewszystkimoficynykrakowskie,wypracowują
własnereguły,awobecbrakupunktuodniesieniawrodzimychteoriachjęzykowychszu-
kająwytycznychwdwóchźródłach-wjużukształtowanychiprzyswojonychzasadach
łacińskichorazwtraktatachdocierającychzzagranicznychośrodkówdrukarstwa.Nowy
karakterpolski-składającesięztrzechodrębnychtraktatówdziełowydawcyidwóch
wybitnychliteratówopublikowanewKrakowiew1594roku-świadczyorosnącymza-
interesowaniunormądotyczącąpisowni.Cowięcej-świadczyocorazwiększej,wspól-
nejdlaróżnychśrodowiskświadomościjęzykowejipoczuciuodpowiedzialnościzastan
słowapisanego.Braksztandarowegodziełapoświęconegowcałościprzestankowaniu
nieoznacza,żeproblemnormyinterpunkcyjnejnieistnieje.Wręczprzeciwnie,dysku-
sjeoniej-wwiększościzapewneniespisane-tocząsięwewszystkichośrodkachdru-
karstwa.ŚwiadczyotymchoćbypolemikaJakubaGórskiegozBenedyktemHerbestem
-spórretoryczny,wktórymznaczącąrolęodgrywakwestiapoprawnegoprzestanko-
wania
4
.PodstawydodyskusjidostarczarównieżwspomnianedziełoManucjusza,które
bardzoszybkopoweneckiejpublikacjidotarłodoinnychkrajóweuropejskich.
4
SzerzejosporzedwóchuczonychAkademiiKrakowskiejdotyczącymbudowycycerońskiegookresu
retorycznegopiszęwkolejnympodrozdzialerozprawy.
