Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DZIENNIKIFILOZOFICZNE
18
traktowaniapercepcji.Toonajestpodstawącałejwiedzy,zatem
powinnadziałaćdobrze.TymczasemKartezjuszstworzyłwielce
niepokojącyeksperymentmyślowy,wktórym,wkilkuzdaniach
zaledwie,stawiaczytelnikowiprzezoczamimożliwość,żejeste-
śmytrwaleibeznadziejnieodseparowaniodświata,żedziałamy
wnimnaślepo:otóżmógłbyistniećzłośliwyduch,któryzwodzi
naswewszystkim.Gdybyzaśtakiduchistniał,toniewiedzie-
libyśmy,kiedynaszwodzi,akiedynie.Gdybyistniał,niedowie-
dzielibyśmysięteż,czyistnieje.Kartezjuszdomagałsięnietyle
niezawodnościpercepcji,ilejakiejśregułypozwalającejwykrywać
błędy.Złośliwainteligencjastającapomiędzynaszymizmysłami
iświatemjestwwyobraźniKartezjuszapersonifikacjąbrakureguł.
Natleroszczeńumysłudorozumieniaiprawdyiluzjezmysłowe
byłyswoistymskandalem,kpinązludzkichnadzieinapoznanie
świata.Obecnie,pozgórąstulatacheksperymentalnejpsycho-
logii,zmniejszyłsięnacisknanormatywnąifundamentalnąrolę
percepcji.Nauczyliśmysięwidziećzmysływzwiązkuzcałymfunk-
cjonowaniemorganizmu,zjegocelowymruchemwotoczeniu,
atakżewkontekścieewolucji.Wiemydziś,żenaszezmysłydziałają
zestatystycznąpoprawnościąwstandardowychwarunkach.Iluzje
zmysłowebadaneprzezpsychologówpoznawczychineurofizjo-
logówstałysięzrozumiałejakokoniecznyproduktubocznypra-
widłowychmechanizmówdoświadczaniaświata.Naszezdolności
percepcyjnewyewoluowaływpewnychwarunkachizrodziłypew-
newartościdomyślne,którymisiękierują.Alepozaichzakresem
popełniamysystematycznebłędy.Wwarunkachlaboratoryjnych
możnawywoływaćtebłędywkontrolowanymotoczeniu,dowia-
dującsięwtensposóbwieleomechanizmachpercepcyjnych.
Znającmechanizmyiluzji,możemyjekorygowaćzarównowżyciu
codziennym,jakwczynnościachnaukowych.
Niemożnapowiedzieć,żelękfilozofówprzedwykolejeniemsię
całegoobrazuświatazpowoduiluzjizostałcałkowicieusunięty-
procesypoznawczesąwciążpełnezagadek.Kilkalattemuuka-
