Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AgataZawiszewska
kobietyżyjącejdlawzniosłejidei,opartejnagruncierozumu,wolnejodpodniet
uczuciowych,którątoideęstawiaonawyżejnadwszelkieuczuciaosobiste.Typ
nowy,bopoglądypodobneodniedawnakiełkująwkołachniewieścich,krystali-
zującjezaśwartystycznejformie,Orzeszkowauzupełniławszechstronnościobra-
zu,zjakąutworyjejodpowiadająpracyprzetwarzaniapojęć,obecnieodbywają-
cejsięwświeciekobiecym105.
–otylewpierwszejdekadzienastępnegostulecia,zabierającgłoszokazji
kolejnegojubileuszupracytwórczejOrzeszkowej,dystansowałasięjużodpo-
glądówautorkiMartynasprawękobiecąwyrażonąmiędzyinnymiwpracach
opublikowanychnałamachlwowskiegonSteru”–PolceiLiściedokobietnie-
mieckich.WartykuleOrzeszkowawruchukobiecym,opublikowanymw1906
rokunałamachnWędrowca”,Kuczalska-Reinschmitnapisała,żenustosunko-
wanie”Orzeszkowejdoruchukobiecegojestnskomplikowane”:
Byłaonabezsprzeczniejegobudzicielkąikrzewicielkąwielkichzasługiznacze-
nia,alewskazaniajejwcielałytylkowsubtelnymwyczuciulepszeiszlachetniejsze
aspiracje,którejużwibrowaływspołeczeństwie.Hasełzasadniczychruchukobie-
cegoponadpoziomtychaspiracjiwybiegającychunikałalubwyrażałajetylkona-
deroględnieiogólnikowo.Trzymałasięstalezasadywypowiedzianejwstudium
Polka:nZaprowadzenieradykalnychzmianwstosunkachiopiniachmusi,przy-
najmniejnaczasjakiś,wprowadzićwspołeczeństwiezaburzeniaisłabość.Otóż
niegodzisiędokonywaćniebezpiecznycheksperymentównaorganizmiezagro-
żonymśmiercią”.[ś]
PomimoswojejdoniosłościListdokobietniemieckichniewykrzesałzbiernościogó-
łuwidocznegoczynu.Byćmoże,iżprzyczyniłysiędotegonawetiniektórejego
zwroty.Wtymliścieautorkastawiałabowiemjakopunktprogramowy:nNiszcze-
nieambicjiwygórowanych,poprzestawanienazaszczytachikorzyściach,którepo-
siadanymsiłomumysłuicharakterusąodpowiednie”.
Czyprzestrogaumiarkowaniaswoichpragnień,nzdrowejpokory”,zalecanako-
bietomniejednokrotnieprzezautorkę,wieleznichuchroniłaodzboczeńmiłości
własnej–wiedziećtrudno.Niewątpliwiejednakbardzoczęstolicznezastępyko-
bietatawistycznieskłonnychdoofiar,leczdoczynuleniwych,tazalecanapokora
rozgrzeszałazbiernościiutrwalaławnichnieufnośćwsiływłasne.Couczyniłoje
105P
.Kuczalska-Reinschmit,Trzydobykwestiikobiecejunas.W:Upominek,s.501.
42