Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kategoriapamięciihistoriografiadziejównajnowszych
szłościdostosowywaniegodobieżącejsytuacjipolitycznej.Stalinusuwającyze
zdjęćswoichoponentów,którychwcześniejzlikwidowanowinnysposób,bu-
dzidziśironicznyuśmiech,lecztenbezwzględnydyktatorpostępowałnaswój
sposóbracjonalnie.Byćmożewsytuacji,kiedybyłbypokazywanynazdjęciach
oboktych,którychkazałzgładzić,niemógłbydługorządzić.
Wpaństwiedemokratycznymiotwartymspołeczeństwieobrazprzeszłości
niejesttakjednostronnymnarzędziemlegitymizacjilubdelegitymizacji,jak
wtotalitarnympaństwie,alerównieżwnajrozmaitszysposóbjejsłuży.Obraz
przeszłościjestwypadkowąwysiłkówtychwszystkich,którzyposiadająodpo-
wiedniosilnąreprezentacjępolityczną,aci,którzyzdołajązawładnąćwyobraź-
niąhistorycznąspołeczeństwa,majądozdobyciawładzyzpewnościąojedną
przesłankęwięcej.
Legitymizacjaidelegitymizacja,októrychmowawwymiarzepolitycznym,
odwołująsięnietylkodopamięcizbiorowej,aleikulturowej.Możnajednak
zprzekonaniemdowodzić,żetowłaśniewdziejachnajnowszychszukasięnaj-
intensywniejowejlegitymizacji,akształtpamięcizbiorowejstwarzaprzesłan-
kikutemu,którazlegitymizacjiokażesiębardziejskuteczna.Stądniemogą
wżadnymwypadkudziwićnieustanneusiłowania,byowąpamięćzbiorową
uformowaćwodpowiednisposób.Iwszyscyaktorzyżyciapublicznegoipoli-
tycznegoczyniątowmniejszymczywiększymstopniu,niezależnieodtego,ile
zainteresowania,czyteżlekceważeniawyrażajądlatego,copotocznienazywa
sięDhistorią”iniezależnieodtego,naileświadomietoczynią.
Należyteżpodkreślić,żewszystkietrzyodmianypamięcispołecznej–pa-
mięćkomunikatywna,zbiorowaikulturowa–opisanejakokolejnefazyjejewo-
lucji,funkcjonująteżrównolegleinieustannienasiebieoddziałują.Sposób,
wjakiposzczególnezdarzeniasązapamiętywane,zależąodrezerwuarukażdej
odmianypamięcispołecznej.Opiskształtowaniasiępamięcispołecznej,od
komunikatywnejdokulturowej,jestjedyniepewnąużytecznąschematyzacją.
Nienależyteżzapominać,żeto,coAssmannnazywapamięciąkulturową,
mimoprzypisywanejjejstałości,podlegarównieżnieustannejzmianie.Bi-
twapodGrunwaldemmiałainneznaczenie,jakocząstkapamięcikulturowej
wczasachpolskiegooświecenia,niżwpolskimXIXwieku.Pamięćkomuni-
katywnanieprzeobrażasięteżwpamięćzbiorowąwtensposób,bymiałasię
wniejcałkowicieroztopićizaniknąć44.Sekwencja:pamięćkomunikatywna
44AleksandervonPlato,znanyhistorykzajmującysięoralhistory,podkreślawa-
żącąrolękształtowaniapamięciwprzekazierodzinnym,którysłużyćmożejakodo-
bryprzykładpamięcikomunikatywnej.Dużeznaczenieisiłaoddziaływaniaprzekazu
ustnegownajbliższymdanejosobieśrodowiskutłumaczyogromnąinercjęitrwałość
obrazówprzeszłości,mimozmiennegowpływuczynnikówzewnętrznychidyskursu
publicznego.Patrzm.in.A.vonPlato(red.),DieDDRinderErinnerung.Studienbrief
derFernuniversitätHagen,Hagen1999.
29
