Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
KrzysztofTurowski
zaspokajaniapotrzeb.IchociażsamMengerograniczałtoujęcietylkodo
wymiaruczystogospodarczego,tomożnajezasadnierozszerzyćnawszelkie
działanie7.
B.MengeriKant
JosefDobretsberger,opierającsięnaMengerowskimopisieścisłejteorii
ekonomii,wysunąłwieleargumentówzazbieżnościąpoglądówMenge-
raiKanta.Przedewszystkimzauważył,żeuznanieprzezMengerapraw
ścisłychzaprawa,którychniemożnapomyślećinaczej,jestdokładnie
zgodnezkoncepcjąaprioriuKanta(Dobretsberger1949,s.79).Podob-
nieMengerowskicelnauk,rozumieniejakopodciąganieindywidualnych
przypadkówpodprawa,jestzestawionyzpodciąganiempercepcjipod
pojęciaczystegorozumudlapoznaniazjawiskwschemacieKanta(Do-
bretsberger1949,s.80).
Cowięcej,możnauMengeraznaleźćtwierdzeniaodróżniającewyraź-
niepoziomcenjakozjawisko(jakocośpostrzeganegozmysłowo)odwar-
tościjakoichprzyczyn(Dgłębokichistot”,czegośniepostrzegalnego,ale
realnego),przywołującynamyślkantowskipodziałnazjawiskairzeczy
samewsobie(Alter1991,s.105–106).Dobretsbergerposuwasięwręczdo
stwierdzenia,że
Bardzokontrowersyjnametodaizolacjiabstrakcji,zaktórąszkołaau-
striackabyłatakostroatakowana,niejestniczyminnymjaktrans-
cendentalnąanalitykąKanta,stosowanąwdziedzinieteoriiekonomii
(Dobretsberger1949,s.84).
Tęlinięinspiracjijednakjeszczetrudniejuzasadnićniżpoprzednią,ito
zkilkuwzględów.PrzedewszystkimMengerwpublikowanychdziełach
nigdyniepowoływałsięnaKantaaniżadenznurtówneokantowskich,
bardzopopularnychwNiemczechdrugiejpołowyXIXwieku.Zarchi-
wówwiemy,żeczytałonKantadopierowpóźniejszychlatachswojego
życia(Kauder1958,s.414),awnotatkachzapisałnawet,żeKantniewidzi
wekonomiiżadnegoczystegorozumu(za:Campagnolo2000,s.9).Nale-
żyteżpozostaćsceptycznymwobecwysuwaniadalekoidącychanalogii
międzyogólnąteoriąpoznania,jakąopracowywałKant,ametodologią
ekonomii,czylijednejzdziedzinpoznanianaukowegojakoszczególnego
rodzajupoznania.Przedewszystkimzaśnależypamiętać,żedlaMenge-
ratypyścisłebyłyabstrahowanezeświata,aprawaekonomiibyłynie
prawamimyślenia(narzucanymiprzezumysłnachaotycznyświat),tylko
prawamiprzyrody(odczytywanymizeświata),cozupełnieniepasujedo
ujęciaKanta.
7TenkrokwykonałvonMiseswswoimprojekcieprakseologii,tj.teoriiludzkiego
działania.
