Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Samobójstwoiautodestrukcjawgreckichopowieściachmitycznych
25
gróbznajdujesięwRojtejon”
.Choćrolęgrajątutakżeinneczynniki-Ajaspró-
bowałzabićdowódcówachajskichitenzamiarzostałuznanyzazdradę-toinfor-
macjataprzyokazjipokazuje,żesamobójstwoniemieściłosięwewzorcuzacho-
waniaherosów.Cibowiemginąwwalce,aleniezwłasnejręki.
Jeślijednaksamobójstwojużsięherosomprzydarza,toraczejdotyczyosób
młodychiniedojrzałych,jakchoćbyHajmon,synKreonainiedoszłymążAnty-
gony(PejsandrosBNJ16F10),albostarych,jakAjson,ojciecJazona,októrymza
chwilę.DowzorcapasujetakżeAjgeus,ojciecTezeusza(Apollodor,Biblioteka
[Epitoma]1,10),któryginiewwynikunieporozumieniazkoloremżagliiniejako
dziękitemupozwalasynowizostaćwładcąAten:nAjgeus,widzączakropolistatek
podczarnymiżaglami,uznał,żeTezeuszaspotkałaśmierć,rzuciłsięwięcwdół
izginął”
.Ewentualnie,jakwwypadkuHeraklesa(Apollodor,Biblioteka2,159-160;
Hyginus,Fab.36)czyChirona(Apollodor,Biblioteka2,118),wybórśmiercijest
spowodowanynieustającymcierpieniemfizycznym.ZkoleiLikurg,synDryasa,
popełniasamobójstwowefekcieszaleństwa,którezsyłananiegoDionizos.Tak
przynajmniejprzedstawiatęhistorięHyginus(Fab.242),gdyżuApollodora
(Biblioteka3,34)Likurgzostanierozszarpanyprzezkonie.Wżadnymztychwy-
padkówniechodzijednakopowieszenie,najwyraźniejniegodneherosa.
Samobójstwoprzydarzasięrównieżherosomnieheroicznym,takimjakOrfeusz.
Słynnymuzykomagicznychzdolnościachmiał,wedlenajbardziejrozpowszech-
nionejwersji,zostaćrozszarpanyprzezkobietytrackielubmenady.JednakwTes-
protiiopowiadano(Pauzaniasz,WędrówkipoHelladzie9,30,6),żegdzieśwtej
krainieOrfeuszmiałwyjśćzHadesupowyprawiepoEurydykę,anastępnieze
smutkupoutracieżonypopełnićsamobójstwo.NieprzypadkowoPlatonwUczcie
(179d)każeFajdrosowiwyjaśniać,żeOrfeusz,jaktomuzyk,byłosobązniewieś-
ciałąiniegodnąmianamężczyzny.
Formasamobójstwawmiciemożezatemwyznaczaćróżnicępłci,rozdzielać
mężczyznodkobiet.Najlepiejwidaćtowopowieściachmitycznych,którezawie-
rająwątekśmierciprzedstawicieliobupłciiwktórychformaodebraniasobieżycia
jestwyraźnieróżnicująca.Ztakimprzypadkiemspotykamysięnaprzykładwhisto-
riirodzicówJazona(Apollodor,Biblioteka1,143):nPelias,niewierzącjużwpowrót
Argonautów,postanowiłzabićAjsona.Tenjednakpoprosił,abymógłsamodebrać
sobieżycie.Składającofiarę,bezstrachuwypiłkrewbykaizmarł.MatkaJazona
przeklęłaPeliasaipowiesiłasię,zostawiającmałegosynkaPromachosa”
.
Wstarożytnościwierzono,żewypiciekrwibykajestśmiertelnieniebezpieczne-
takąśmierćwybrałwedlePlutarcha(Tem.31,5)takżeTemistokles(zob.Cyceron,
Brutus11,43).JakwwypadkuśmierciJokasty,matkaJazonajesttupoboczną
ofiarądziałańmężczyzn(syn,mąż,szwagier).
Podobnąhistorię,choćtutylkojednakobietapopełniasamobójstwo,amęż-
czyznazostajeukaranyśmiercią,znajdujemytakżewwypadkuFedryiHippolita-
opowieśćzawieradobrzeskądinądznanymotywżonyPutyfara(Apollodor,Biblio-
teka[Epitoma]1,18-19;zob.Hyginus,Fab.47):
