Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wybieralizawsze,comałe,szareicodzienne,inatokierowalicałąswojąuwagę.Wybieraliprzy
tymjakoterenswojejdziałalnościzwykleprowincję[…].Ichlekceważenierozgłosunierazmnie
rewoltowałoidopieropóźniej,zobaczywszynawłasneoczyrozpadtylusławwpopiół,mogłemich
wpełniocenić
1.
CzesławMiłosz
Wkwietniu1989roku–wrozmowiezestudentamiWydziałuWiedzyoTeatrzePaństwowej
WyższejSzkołyTeatralnejimieniaAleksandraZelwerowiczawWarszawie–IrenaByrskatak
scharakteryzowałarelacjęłączącąjąijejmężazJerzymGrotowskim:
„GrotowskiuważałsięzakontynuatoraReduty,niezanaśladowcę.Ichociażnaszteatr,
toznaczyByrskiegoimój,różniłsięodteatruGrotowskiego,toonsamnazywałnasswoim
«bratnimteatrem».Irzeczywiściesłuszniepowiedział.Mimoróżnicytemperamentu,metodpracy
iinnychformnascenie,istniejemiędzynamiwięź,bojegoinaszekorzenietkwiąwtejsamej
glebie.Toprzeświadczeniemadlanaswielkąwagę.NadaljesteśmybliskozGrotowskim,choć
onjesttakdaleko”2.
ByłototrzylatapośmierciTadeuszaByrskiego,arozmowaodbyłasięwwarszawskim
mieszkaniuByrskichprzyNarbutta22.PośmiercimężaIrenaByrskaniezdjęłatabliczkizinicjałem
jegoimieniainazwiskiem,alistypodpisywałazawsze„I.T.Byrscy”.Doprzytoczonejwypowiedzi
trzebakonieczniedodaćto,żeodpoczątku1985rokutwórcaTeatruLaboratoriumkierował
ośrodkiemswojegoimieniaWorkcenterofJerzyGrotowski/CentrodiLavorodiJerzyGrotowski
wewłoskimmiasteczkuPontederawToskanii,położonymmiędzyPiząaFlorencją.Stądwłaśnie
znalazłasięwwypowiedziByrskiejowa„dalekość”.
IrenaiTadeuszByrscyprzystudniwKazimierzuDolnym,około1979
TaszczególnarelacjamiaładlaobojgaByrskichznaczenieniezwykleistotne.Wwieku
dziewięćdziesięciuczterechlat,podczasjednegozeswoichostatnichpublicznychspotkań
–wgrudniu1994rokuwKielcach–IrenaByrskapowiedziaładziennikarzom:
„JerzyGrotowskimówionas«bratniteatr».Niemadwóchteatrówtakróżnychwswoim
wyraziescenicznym,jakjegoinasz,aonmówi«bratni».Leczwyrośliśmyztegosamegoźródła,
szliśmydotegosamegocelu,choćinnądrogą”3.
Dziwnesłowa.Gdybynietrudnydozakwestionowaniaautorytetichautorki,możnabyjenawet
–zdzisiejszejperspektywyiprzyzłejwoli–uznaćzaprzejawmegalomanii.Rzeczwtym,
żewiarygodnośćprzytoczonychsłówwpełnipotwierdzałGrotowski,itozarównowswoich
wystąpieniach,jakiwopublikowanejtutajporazpierwszykorespondencji.
Spośródjegowypowiedziprzypomnędwie.10października1971rokupodczasotwartej
konferencjiprasowej,zorganizowanejprzezPolskiOśrodekMiędzynarodowegoInstytutu
TeatralnegoITIwsaliteatru„Ateneum”wWarszawie,GrotowskiodwołałsiędolistuByrskich
zkwietnia1960roku,kiedyichnazwiskaidokonaniaoznaczaływpolskimteatrzenieporównanie
więcejniżjegonazwiskoidokonania.Byłprzecieżwtedyniemalpoczątkującymreżyserem
ikierownikiemartystycznymdopierocorozpoczynającejswojądziałalność,ajużmocno
kontrowersyjnejplacówki:
„Pamiętam,jakwroku1960byliśmywWarszawieiodbyłasiętutakawspaniałaprasowa
nagonka.WtedyotrzymałemlistodByrskich,którzynapisalimi(nieznałemichjeszczeosobiście):
«niebójciesię,nierezygnujcie,będąsięzWasśmiali–jakczłowiekrobicośnaprawdę,toinni
pękająześmiechu».Bardzoważnezdanie.Odlattowarzyszywszystkiemu,corobimy,atakże
–muszępowiedzieć–mojejosobistejdziałalności,ówszczególnyfenomen”4.
