Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nNiespieszymisiędomykaćkanon”.RozmowazProfesoremDavidemG.Roskiesem…
29
Steinera27,DerStellvertreter…28itd.Toteksty,któresilnienaruszająoczekiwania
czytelnicze,byposłużyćsięterminologiąteoriirecepcji.Sądzę,żepókiistnieją
dzieła,którenaszjakiegośpowoduporuszają,pótyHolokaustbędzietematem
żywym.Alegdywszystkostaniesięświęte,pozostaniemartwe.Conasjeszcze
możeporuszyć?DziennikCalkaPerechodnikatobezwątpienianajbardziej
skandalicznedziełoocalonezenstrefyżydowskiej”.Todlategoniezostało
opublikowanewPolsceażdo1993roku.Czytanietegotekstuprzeraża.Przez
całedekadyYadVashemniechciałopublikowaćwogóleniczegonapisanego
przezżydowskichpolicjantów.Takapostawasięgajeszczeroku1943,gdyŻOB
dokonałegzekucjinaszefieżydowskiejpolicjiwwarszawskimgetcie.Odtego
czasużydowskapolicjatotemattabu.HebrajskawersjadziennikaPerechodnika
zostaławkońcuopublikowanaprzezjegorodzinę.YadVashembyłowposiada-
niurękopisu,aleniechciałogonawetdotykać.CalekPerechodnikpowszeczasy
pozostanieautoremdziełaskandalicznego.Pierwszajegolekturajestporażająca;
niezapomnianedoświadczenie.Wtymsensiejesttotekstponadczasowy.Zmie-
niacałkowicienaszpoglądnaświat.
P.W.:AczymógłbyPanwtymkontekściewyjaśnić,skądnawaszejliście
kanonicznychdziełliterackichZagładyFragmentyBinjaminaWilkomirskiego
(i,zresztą,podobnywpewnymsensieprzypadekMalowanegoptakaKosiń-
skiego)?Skorotozmyślenie(autofikcja-zdaniemjednych,oszustwo-zdaniem
innych),tomimooczywistegostatusudziełaskandalicznegoobecnośćtego
tekstuwkanonieliteraturyHolokaustupodważapozycjęfigury,zdawałomisię,
ważnejdlaontologiitegokanonu:ocaleńca…
D.G.R.:Wciągnęliśmynalistęteksiążkiwłaśniedlatego,żeopisujądoświad-
czenianieprawdziwe.Popierwsze,nieodrazusięzorientowano,żetooszustwa.
SzczególniewprzypadkuKosińskiegototrochętrwało.WPolscekontrowersje
narosłyniemalnatychmiast,alewStanachZjednoczonych,nawetpopublikacji
artykułuwnVillageVoice”29,wieluwpływowychludziwciążwierzyłoKosiń-
skiemu.Uznanie,zjakimsięspotkał,wielemówiohoryzoncieoczekiwańtego
okresu.KiedyukazałasięksiążkaKosińskiego,byłemwkoledżu.Przeczytałem
jąwjednąnoc.Pomyślałemsobie:tojestto.Książkaprawdziwaialegoryczna
27Por.J.-F.Steiner:Treblinka.Paris1966.Przedstawiającbuntwięźniówtytułowegoobozu,
autor,zdaniemniektórychkomentatorów,posunąłsięzbytdalekowfikcjonalizowaniuokolicz-
nościichczynów.RóżnieocenianybyłrównieżzjednejstronyzamiarheroizowaniaofiarZa-
głady,wyraźnieprzyświecającyautorowi,izdrugiej,wedługpewnychopinii,efektostatecznie
wiktymizujący,naznaczającyichbierność.
28Por.R.Hochhuth:DerStellvertreter:EinchristlichesTrauerspiel.ReinbekbeiHamburg
1963.KsiążkawywołałaprotestyprzedewszystkimjakooskarżenieprzeciwKościołowikato-
lickiemui,szczególnie,papieżowiPiusowiXIIwzwiązkuzjegobiernościąwobliczuZagłady.
29Por.G.Stokes,E.Fremont-Smith:JerzyKosinski’sTaintedWords.nVillageVoice”1982,
nr1.
