Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Studianadgranicamiipograniczami:ogólnenurtyiagendybadawcze
atakżewnlicznychpróbachprzypisywaniawinyi(rasistowskiego)wytykania
palcamiinnychpaństwzaichdomniemanebłędywwalcezpandemią”(tamże).
Powyższeprzykładypokazują,jakwielkiwpływmająprzemianyfunkcjigranic
iuwarunkowania(geo)politycznenakonceptualizacjęgraniciposzczególnychich
aspektów.Pomimozwrotuwostatnichlatachkuwykładnigranicwujęciukon-
struktywistycznymipostmodernistycznym,znówaktualnystałsięparadygmat
modernistyczny,wtympraktykiodtwarzaniagranicfizycznychitendencjena-
cjonalistyczne.Badaczkomibadaczompozostajezatemjedyniepróbauchwycenia
fenomenugranicwichwielowymiarowości,wieloznacznościikompleksowości
wokreślonymczasie,zuwzględnieniemdynamikiprzemian.
1020Definiowaniepograniczyimiastpodzielonych
Zmieniającesięfunkcjegranicmająwpływnapograniczaiośrodkimiejskiepo-
łożoneprzygranicy,wtymmiastapodzielone.JakpodkreślaZbigniewKurcz
(2020),skupienieuwaginapograniczach,aniegranicach,charakterystyczne
jestdlabadańprowadzonychwEuropieŚrodkowo-Wschodniejiwynikawła-
śniezuwarunkowańhistorycznychtejczęścikontynentu,doktórychnależą:zna-
czenieetnicznościwżyciuspołeczeństwpaństwowo-narodowych,rolakultu-
rywkształtowaniusięnarodów,rozpadmonarchiiwielonarodowychipaństw
związkowychskutkującyzmianągranicipowstawaniemnowychpaństw(tamże).
WPolscemożnamówićnawetoukształtowaniusięnowejsubdyscypliny-soc-
jologiipogranicza,naktórejrozwójmiałowpływwielebadaczekiwielubadaczy
(por.m.in.Sadowski1995;Zielińska2003;Wojakowski2007;Kurczewska2008;
Gołdyka2013;Kurcz2014;Rusek2019).
Podobniejakgranice,równieżpograniczanastręczająniemałotrudnościwich
teoretycznejkonceptualizacji(Babiński2001;Kurcz1999;Rusek2001;Kurczew-
ska2007).PróbyuporządkowaniazakresusemantycznegopojęciapodjęłasięNa-
taliaNiedźwiecka-Iwańczak,któraproponujedefiniowaćpograniczejakozjawi-
skoposiadające,
[ś]popierwsze,wymiarterytorialny,podrugie,wbudowanągranicępaństwową
(choćniejesttowarunekkonieczny)igranicespołeczno-kulturowezasadzające
sięnaróżnicachkulturowych,wodwołaniudoktórychsąkonstruowane(wprak-
tykachspołecznych)odrębnezbiorowościocharakterzeetnicznym.Trzecimkom-
ponentempograniczasąkontaktyspołeczno-kulturowepomiędzyzbiorowościami
postrzeganymijakoodmiennewperspektywieetnicznej,atrwałośćowymkon-
taktomzapewniazakorzenieniewterytorium(Niedźwiecka-Iwańczak2020:290).
Analizującmiastapodzielone,niemożnazatemuniknąćcharakterystykigranicy,
przyktórejsąpołożone,orazkontekstupograniczarozumianegowwymiarzete-
rytorialnymispołeczno-kulturowym.
