Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Polszczyznawkrajowejwspólnociekomunikacyjnej
występowałynastępująceregionalneodmianypolszczyzny:małopolska(kra-
kowska),wielkopolska(poznańska),mazowiecka(warszawska),północno-
kresowa(wileńska),południowokresowa(lwowska).Jeślichodzioczęści
ŚląskaiPomorza,którewówczaswchodziływskładpaństwapolskiego,
toniewytworzyłyonewówczasodmianregionalnychinatychobszarach
polszczyznawystępowałajedyniewdwóchodmianach-ogólnejidialek-
talnej.Odmianyregionalneodgrywałyznacznąrolęwintegracjiwspólnot
lokalnych,zarazemjednakwpłaszczyźnieogólnopolskiej,wsytuacjinapięć
społecznych,mogłyrównieżpełnićfunkcjeczynnikawspierającegolokalne
separatyzmy.Łączyłosiętoiztym,żegranicemiędzyregionalnymiodmia-
namijęzykapolskiegonawiązywałydodawnychpodziałówetniczno-teryto-
rialnychzokresuśredniowieczaiRzeczypospolitejszlacheckiej,utrwalonych
wczęścikordonamizaborów.
Trzeciągrupęodmianpolszczyznyw20-leciumiędzywojennymstanowiły
dialektyludoweimiejskie,którymiwówczas-jakopodstawowymikoda-
mi-posługiwałosię60-70%mieszkańcówRzeczypospolitej.Miałyone
zasięgnieogólnopolski,charakteryzowałojedużezróżnicowanieterytorialne
(dialektalne,gwarowe,lokalne),uzualnyprofilrozwoju,wyłączniemówio-
nywariantkomunikacyjny,mającydwapodstawowerejestry-utylitarny
(kolokwialny,potoczny)iartystyczny(folklorystyczny,formuliczny),oraz
trwałyzwiązekzokreślonągrupąspołeczną,tj.niewykształconąludnością
pochodzeniachłopskiegoirobotniczego.Teodmianywsposóbnaturalny
odgrywałynegatywnąrolęwprocesachintegracjispołecznejijęzykowej.
Ichnosicielewzdecydowanejwiększościpotrafilisiębowiemposługiwać
jedynierodzinnągwarą,coodsuwałoichodszerszejkomunikacjijęzykowej,
tymbardziejżenapoczątku20-leciaconajmniejpołowaznichnieumiała
pisaćiczytać.
Wobrębiedialektówludowychmożnawodniesieniudoówczesnych
realiówwyodrębnićnastępującekompleksydialektalne:
1)dialektykaszubskie(jakopozostałośćdialektówpomorskich),
2)dialektywielkopolskieikrajniackie,
3)dialektykujawskieigwaryziemichełmińsko-dobrzyńskiej,
4)nowszedialektyniemazurzące:kociewskie,grudziądzko-malborsko-
lubawskie,ostródzko-warmińskie,
5)dialektymazurskie,
